Tojad morawski

Tojad morawski (Aconitum moravicum) - roślina z rodziny jaskrowatych, rzędu jaskrowców. Gatunek wysokogórski, wieloletni. Jest prawdopodobnie mieszańcem powstałym ze skrzyżowania pomiędzy rodzicami posiadającymi tę samą liczbę chromosomów sudeckim A. plicatum i karpackim A. firmum. Rozmnaża się generatywnie poprzez barochoryczne rozsiewanie nasion i ich sporadyczne roznoszenie przez zwierzęta, wegetatywnie przez mechaniczne rozdzielenie bulw korzeniowych. Kwitnie od końca lipca do początku września. Kwiaty są zapylane przez trzmiele.
Ma ciemnoniebieskie kwiaty o kształcie rycerskiego hełmu, zgrupowane na wysokim groniastym kwiatostanie do 1,5 m wysokości. Liście są ciemnozielone, dłoniaste i głęboko powcinane. Owoce w postaci wielonasiennych mieszków. Nasiona czarno-brunatne, czworościenne. Korzeń wrzecionowato lub bulwiasto zgrubiały. Wszystkie części rośliny są silnie trujące, zawierają alkaloidy akonitynę i napellinę.
W Polsce występuje w Tatrach, w Beskidzie Śląskim i Żywieckim, na Babiej Górze i Policy. Występuje na wysokości około 1500 m n.p.m. i niżej, schodząc wzdłuż potoków, aż do regla dolnego. W Karpatach Zachodnich spotykany jest w ziołoroślach subalpejskich i reglowych, w młakach górskich. Ponadto spotykany jest w mszarnikach z klasy Montio-Cardaminetea, wśród traworośli Poo-Deschampsietum w młakach i halach w piętrze regla górnego. Rośnie na terenach podmokłych, wzdłuż źródlisk i górskich potoków.
Liczebność populacji szacuje się na ok. 2500 osobników. Najliczniej występuje na Baraniej Górze i na Pilsku. Populacja tojadu zajmuje łącznie ok. 10 ha i występuje w rozproszeniu.
Chroniony w 5 obszarach Natura 2000. Gatunek umieszczony w Czerwonej Księdze Roślin i Czerwonej Księdze Karpat Polskich. Największym zagrożeniem dla tojadu morawskiego jest mechaniczne niszczenie jego siedlisk przez człowieka (prace leśne), rekreacyjne wykorzystanie terenu (rozdeptywanie, zrywanie kwiatów), pojazdy terenowe i turystyka piesza. Zagrożeniem są także sukcesyjne przemiany zbiorowisk (zarastanie przez rośliny konkurencyjne).
Ciekawostki:
Gatunek ten był używany niegdyś do zatruwania strzał, obecnie stosowany w niewielkich ilościach w lekach homeopatycznych (akonityna- substancja o działaniu przeciwbólowym )

Źródła:
http://www.iop.krakow.pl/karpaty/Tojad_morawski,40,7,gatunek.html
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_aconitum_firmum.pdf