Warzucha polska

Warzucha polska Cochlearia polonica to niewielka, dwuletnia lub wieloletnia roślina o okładających się pędach, długości do 30 cm, jajowatych, ciemnozielonych liściach i niewielkich, białych kwiatach o czterech płatkach. Rozmnaża się głównie przez nasiona kiełkujące późnym latem i jesienią. Młode osobniki przetrzymują zimę w formie płonnych rozet, zakwitają wiosną następnego roku. Warzucha może także rozmnażać się wegetatywnie. Młode rośliny wyrastają w kątach liści łodygowych i zakorzeniają się kiedy łodyga ma bezpośredni kontakt z podłożem. Jest gatunkiem wodno-błotnym, naturalnie występującym na terenach podmokłych – w czystych źródliskach o piaszczystym podłożu. Jest endemitem Polski, co oznacza, że nie występuje w żadnym innym kraju. Jest gatunkiem mało ekspansywnym, o niewielkiej sile konkurencyjnej. Naturalny zasięg rośliny był bardzo niewielki i obejmował źródliska rzeki Białej koło Olkusza. Niestety, z powodu nasilenia prac górniczych w tej okolicy, które spowodowały osuszenie terenu, roślina wyginęła. Aby uratować warzuchę, przeniesiono część roślin w inne miejsca, o podobnych warunkach. Niektóre z tych sztucznych populacji przetrwały i rosną do dziś. Roślina jest objęta ochroną gatunkową i znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, jest także gatunkiem o znaczeniu priorytetowym Natura 2000.

Ciekawostka:
Nasiona warzuchy są długowieczne, co pozwalało na pojawienie się pojedynczych osobników warzuchy na naturalnym stanowisku w źródliskach Białej jeszcze przez wiele lat po osuszeniu terenu.
Warzucha polska na swoim naturalnym stanowisku tworzy rozległe łany liczące tysiące osobników. Obecnie zbliżoną do naturalnej strukturę rozwojową ma jedynie populacja na stanowisku zastępczym w źródliskach Centurii. Ponadto warzucha występuje jeszcze na dwóch stanowiskach: w Wiercicy w Złotym Potoku (od 1977) i Rajecznicy (od 1992). Populacja naturalna występowała w źródliskach Białej, ostatnie rośliny widziano tam w 1994 roku.