Dolina Środkowego Bugu to odcinek rzeki znajdujący się między miejscowościami Gołębie
i Terespol, przy granicy Polski z Ukrainą i Białorusią. Obszar obejmuje dolinę rzeki, której szerokość rozciąga się od jednego do kilku kilometrów. Na tym fragmencie, rzeka zachowała swój pierwotny charakter, silnie meandruje tworząc starorzecza. Dolinę rzeczną porastają łąki i pastwiska wykorzystywane w sposób ekstensywny. Występują tu także pola uprawne, zarośla wierzbowe i zdegradowane lasy nadrzeczne.
Dolina Środkowego Bugu to bardzo ważny korytarz ekologiczny dla wielu gatunków zwierząt. Stanowi doskonałe miejsce żeru, odpoczynku i lęgu dla wielu gatunków ptaków.
Teren ostoi obfituje w bogactwo gatunków chronionych z załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Dolina Środkowego Bugu jest miejscem
lęgu m.in. dla derkacza, rycyka, zimorodka, rybitwy białowąsej. Jest to ogromne skupisko brzegówki – występuje tutaj ponad 5% całej populacji krajowej tego ptaka.
Gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, występujące na obszarze Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu:
• Wodniczka Acrocephalus paludicola
• Zimorodek Alcedo atthis
• Bąk Botaurus stellaris
• Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida
• Rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus
• Rybitwa czarna Chlidonias niger
• Bocian biały Ciconia ciconia
• Bocian czarny Ciconia nigra
• Błotniak stawowy Circus aeruginosus
• Błotniak łąkowy Circus pygargus
• Derkacz Crex crex
• Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus
• Ortolan Emberiza hortulana
• Dubelt Gallinago media
• Gąsiorek Lanius collurio
• Rycyk Limosa limosa
• Podróżniczek Luscinia svecica
• Trzmielojad Pernis apivorus
• Dzięcioł zielonosiwy Picus canus
• Perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena
• Zielonka Porzana parva
• Kropiatka Porzana porzana
• Rybitwa rzeczna Sterna hirundo
• Jarzębatka Sylvia nisoria
• Puchacz Bubo bubo
• Orlik krzykliwy Aquila pomarina
• Krwawodziób Tringa totanus
• Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos
• Sieweczka rzeczna Charadrius dubius
• Gadożer Circaetus gallicus
• Łabędź niemy Cygnus olor
• Dzięcioł średni Dendrocopos medius
• Batalion Philomachus pugnax
• Siewka złota Pluvialis apricaria
• Bielik Haliaeetus albicilla
• Bączek Ixobrychus minutus
• Dzięcioł czarny Dryocopus martius
Dolina Środkowego Bugu obfituje w produkty regionalne. Do produktów wpisanych na listę produktów tradycyjnych należą m.in.:
Ser zabłocki
Ser zabłocki to wyrób tradycyjny wytwarzany od ponad stu lat na terenie Południowego Podlasia, dokładnie w okolicach Kodnia. Jest to ser z mleka krowiego, przypominający ser twarogowy. Produkt ma kulisty, spłaszczony kształt, lekko słonawy smak i maślany zapach. Swe właściwości zawdzięcza terenom na którym jest produkowany - zróżnicowanej roślinności i czystej okolicy.
Kwas chlebowy sapieżyński kodeński
Kwas chlebowy sapieżyński to tradycyjny produkt wytwarzany w północno-wschodniej części Lubelszczyzny. Tradycyjnie przyrządzano go w okresie letnim na czas żniw,
ze względu na to że dobrze gasił pragnienie. W późniejszym okresie zaczął pojawiać się na stołach szlacheckich. Gospodynie wytwarzały dwa rodzaje tego napoju. Słabszy, o niższej zawartości alkoholu na czas żniw a mocniejszy na czas jarmarków i odpustów.
Kodeński chleb razowy żytni
Tradycja wypieku tego pieczywa sięga XVI wieku. Każda matka przekazywała ją swojej dorastającej córce przed zamążpójściem. Chleb był miękki, pachnący, w smaku słodko-kwaśny, skórka miała miodowy połysk. Umiejętność jego wypieku była prawdziwą sztuką.
Wierzono, że dziewczyna, która to potrafi zapewni sobie wieczną miłość męża. Obecnie chleb został wpisany na listę produktów tradycyjnych.
Część produktów z tego regionu związana jest z obecnością magnackiego rodu Sapiehów, który w XVI wieku sprowadził się do Kodnia, otrzymując od króla Zygmunta Starego przywilej na wybudowanie zamku oraz założenia miasta.
W celu podtrzymywania okolicznych tradycji w regionie organizowane są imprezy kulturalne takie jak m.in.:
Powiatowy Nadbużański Jarmark Kulinarny
Co roku w Horodle odbywa się Powiatowy Nadbużański Jarmark Kulinarny. Impreza ma na celu promocję regionalnych smaków powiatu hrubieszowskiego oraz gospodarstw agroturystycznych i zespołów regionalnych. Tradycyjnie podczas święta odbywa się konkurs na Hrubieszowski Produkt Kulinarny w trzech kategoriach: wypieki, napoje (alkoholowe, bezalkoholowe), inne produkty regionalne (pochodzenia zwierzęcego, roślinnego, mieszane). Oprócz smaku i tradycyjnej receptury przygotowania potrawy ważna jest również jej oryginalność oraz sposób podania.
Targi Twórców Ludowych i Sztuk Kulinarnych
Impreza ta odbywa się w miejscowości Mircze i ma na celu promowanie tradycji oraz twórczości powiatu hrubieszowskiego, szczególnie wśród młodego pokolenia. Najlepsze stoiska zostają wyróżnione przez jury, które ocenia je w trzech kategoriach: kulinaria, rękodzieło oraz rzeźba i malarstwo.
Powiatowe Święto Kwitnącej Fasoli
Już od kilku lat w Bereżnicy, w powiecie hrubieszowskim odbywa się Powiatowe Święto Kwitnącej Fasoli. Uprawa fasoli, szczególnie odmiany „Jaś Tyczny” jest tutaj bardzo powszechna. Oprócz degustacji potraw z fasoli, można również wziąć udział w różnego rodzaju „fasolowych” konkursach oraz obejrzeć występy zespołów regionalnych.
Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego
Muzeum powołane zostało w 1981 roku, a otwarcie dla zwiedzających nastąpiło w 1983 roku. Jego siedziba mieści się w zespole synagog dawnej żydowskiej gminy wyznaniowej. W skład muzeum wchodzą Wielka i Mała Synagoga oraz z Dom Pokahalny. Tematyka wystaw muzealnych jest związana przede wszystkim z kulturą żydowską. Co rocznie Muzeum organizuje Festiwal Trzech Kultur, czyli trzydniową imprezę mająca na celu promocję regionu, poznanie jego bogatej historii.
Sobiborski Park Krajobrazowy
Sobiborski Park Krajobrazowy powstał w 1983 r. Jego powierzchnia obejmuje ok. 11 tys. ha
z czego ¾ powierzchni parku pokryte jest lasami. Występują tutaj bory suche, wilgotne
i bagienne. Park jest najważniejszą ostoją żółwia błotnego, który jest zagrożony wyginięciem w skali europejskiej. Naliczono tutaj ok. 500 osobników tego gatunku. Przez swoje walory przyrodnicze Sobiborski Park Krajobrazowy włączono do Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”.
Strzelecki Park Krajobrazowy
Chroni obszar Lasów Strzeleckich oraz niewielki fragment doliny Bugu. Teren porośnięty lasami, z małą ilością łąk powstałych w wyniku wycinania lasów w dolinie. W lasach przeważają dęby szypułkowe, sosny i graby. Głównym typem siedliska jest grąd subkontynentalny, w którego runie występuje wiele ciepłolubnych gatunków roślin np. dzwonecznik wonny, storczyk kukawka, ciemiężyca czarna. Na terenie parku występują również mieczyk dachówkowaty, naparstnica zwyczajna, lilia złotogłów, podkolan biały.
W przygotowaniu
Literatura:
Svensson L., Mullarney K., Zetterström D. Ptaki, Przewodnik Collinsa. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2012.
Strony internetowe:
http://ine.eko.org.pl
http://obszary.natura2000.org.pl
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://www.minrol.gov.pl/
http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
http://lto.org.pl/index.php?id=45
http://www.polska.travel/pl/fortyfikacje-twierdze-i-militaria/zespol-fortow-twierdzy-brzeskiej/
http://www.parki.lubelskie.pl
http://www.muzeumwlodawa.pl
http://www.terespol.ug.gov.pl/viewpage.php?page_id=2
http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=10
Obszar Natura 2000 Zachodniowołyńska Dolina Bugu położony jest na dwóch lewobrzeżnych odcinkach doliny Bugu. Są to tereny bezpośrednio graniczące z Ukrainą. Północny fragment znajduje się w okolicach miejscowości Husynne, Gródek, Czumów,
a południowy w pobliżu wsi Kryłów i Prehoryłe. Istnienie wielu starorzeczy na tym terenie jest spowodowane silnym meandrowaniem rzeki. Obszar jest porośnięty przede wszystkim łąkami wykorzystywanymi w sposób ekstensywny. Są to łąki trzęślicowe, kalcyfilne oraz murawy kserotermiczne i lasy łęgowe. Jest to jedyne miejsce występowania w Polsce chrząszcza Blaps halophila oraz motyla Epinotia kochiana.
Na terenie Zachodniowołyńskiej Doliny Bugu oznaczono 8 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Skupiska te zajmują około 60% powierzchni ostoi. Porośnięte
roślinnością stepową murawy kserotermiczne to doskonałe siedlisko dla wielu gatunków owadów (ok. 176 gatunków z rodziny ryjkowców i pszczołowatych). Na obszarze tym występują
takie gatunki ptaków jak: żołna, bocian biały czy orlik krzykliwy. Z innych zwierząt spotykamy tutaj susła perełkowanego, kumaka nizinnego, wydrę i bobra europejskiego.
Typy siedlisk przyrodniczych występujących na terenie obszaru Natura 2000 Zachodniowołyńska Dolina Bugu z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej:
(*) siedliska priorytetowe
• Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
• Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis - Festucion pallentis) – priorytetowe są tylko murawy
z istotnymi stanowiskami storczyków
• Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)
• Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne(Convolvuletalia sepium)
• Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
• Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk
• Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)
• Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)*
Gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące na obszarze Natura 2000 Zachodniowołyńska Dolina Bugu:
(*) gatunki priorytetowe
Bezkręgowce
• Szlaczkoń szafraniec Colias myrmidone
• Czerwończyk nieparek Lycaena dispar
• Modraszek nausitous Maculinea nausithous
• Modraszek telejus Maculinea teleius
• Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia
Kręgowce
Ryby i kręgouste
• Boleń Aspius aspius
• Koza Cobitis taenia
• Minóg strumieniowy Lampetra planeri
• Piskorz Misgurnus fossilis
• Różanka Rhodeus sericeus amarus
Płazy
• Kumak nizinny Bombina bombina
Ssaki
• Bóbr europejski Castor fiber
• Wydra Lutra lutra
• Suseł perełkowany Spermophilus suslicus*
Ptaki
• Bąk Botaurus stellaris
• Bocian czarny Ciconia nigra
• Bocian biały Ciconia ciconia
• Trzmielojad Pernis apivorus
• Błotniak stawowy Circus aeruginosus
• Błotniak łąkowy Circus pygargus
• Orlik krzykliwy Aquila pomarina
• Kropiatka Porzana porzana
• Zielonka Porzana parva
• Derkacz Crex crex
• Dubelt Gallinago media
• Rybitwa rzeczna Sterna hirundo
• Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida
• Rybitwa czarna Chlidonias niger
• Puchacz Bubo bubo
• Zimorodek Alcedo atthis
• Dzięcioł zielonosiwy Picus canus
• Podróżniczek Luscinia svecica
• Jarzębatka Sylvia nisoria
• Gąsiorek Lanius collurio
• Ortolan Emberiza hortulana
• Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus
Produkty wpisane na listę produktów tradycyjnych:
Kaczka czarna nadziewana
Cechą charakterystyczną tej potrawy jest wyrazisty smak i zapach oraz chrupiąca, brązowa skórka. Kaczka musi być chowana sposobem tradycyjnym, czyli żywiona ziemniakami i śrutą zbożową. Najlepsze mięso pozyskuje się z młodych kaczek z wiosennego wylęgu. Taki sposób przygotowania dania znany jest już od ponad 50 lat. Podaje się je głównie na uroczystościach rodzinnych.
Aby podtrzymać okoliczne tradycje w regionie odbywają się cykliczne imprezy kulturalne, do których należą m.in.:
Targi Twórców Ludowych i Sztuk Kulinarnych
Impreza ta odbywa się w miejscowości Mircze i ma na celu promowanie tradycji oraz twórczości powiatu hrubieszowskiego, szczególnie wśród młodego pokolenia. Najlepsze stoiska zostają wyróżnione przez jury, które ocenia je w trzech kategoriach: kulinaria, rękodzieło oraz rzeźba i malarstwo.
Święto Suma
Święto Suma odbywa się co roku w miejscowości Prehoryłe w gminie Mircze. W ramach imprezy odbywają się zawody wędkarskie w dwóch kategoriach wiekowych dzieci i młodzież oraz seniorzy.
Wioska Gotów
Znajduje się we wsi Masłomęcz, w gminie Hrubieszów. Osada Gotów to skansen ukazujący życie i obyczaje plemienia Gotów, którzy zamieszkiwali tereny Podlasia między II, a IV
w. n.e. Najważniejszym zadaniem tego miejsca jest propagowanie dziedzictwa kulturowego i historycznego.
Wieża widokowa w Chłopiatynie
W pobliżu zabudowań Straży Granicznej w Chłopiatynie wznosi się wysoka na 20 metrów wieża widokowa. Na tej drewnianej konstrukcji na wysokości 16 metrów zamontowano dwie lunety, dzięki którym można podziwiać okoliczne krajobrazy.
W przygotowaniu
Strony internetowe:
ttp://ine.eko.org.pl
http://obszary.natura2000.org.pl
http://natura2000.gdos.gov.pl/
http://www.minrol.gov.pl/
http://www.lubelskie.pl/img/userfiles/files/PDF/Rolnictwo/lubelskie_produkty_tradycyjne_netOK.pdf
http://ine.eko.org.pl
http://www.mircze.pl
http://www.dolhobyczow.pl
http://www.hrubieszow-gmina.pl/
http://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/5067/instrukcja_wypelniania_sdf.zip