- Pustynia Błędowska PLH
- Ostoja Środkowojurajska PLH
Obszar Natura 2000 Pustynia Błędowska to dużych rozmiarów, płaski, piaszczysty teren, który otaczają wapienne utwory skalne wieku jurajskiego. Południowe i południowo-wschodnie krańce pustyni wyznaczają bory sosnowe. Północną i północno-zachodnią część obszaru chronionego częściowo ograniczają niewielkich rozmiarów tereny leśne, a także obszary bez zadrzewień. Od zachodu do pustyni przylega las ciągnący się wzdłuż rzeki Biała Przemsza. Rzeka ta wpływa na teren obszaru Natura 2000 od zachodu i w naturalny sposób meandrując, przecina go biegnąc w kierunku wschodnim.
Obecny wygląd Pustyni Błędowskiej związany jest z rozwojem hutnictwa metali. Wykarczowane niegdyś na potrzeby hut lasy, odsłoniły piaszczyste podłoże, umożliwiając powstanie typowych dla erozji wietrznej form. Dopiero z czasem w wyniku opadania pyłów przemysłowych, erozja została ograniczona i teren częściowo pokryła roślinność.
Na obszarze Natura 2000 Pustynia Błędowska występują wyroby regionalne wpisane na listę produktów tradycyjnych takie jak:
Kręciołki
Kręciołki to suche ciasteczka w kształcie paluszków posypanych kminkiem. Tradycja ich wypieku ma swój początek w klasztorze imbramowickim. Sama nazwa produktu powstała kiedy to jedna z sióstr Norbertanek, podając gościom ciasteczka, nazwała je kręciołkami (od nakręcania ich na palcu). Dawniej kręciołki stanowiły formą prezentu i wdzięczności za gesty ludzkiej życzliwości. Obecnie ciasteczka wypiekane są przez Siostry Norbertanki z okazji różnych świąt lub na życzenie. Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
Park Krajobrazowy Orlich Gniazd to wyjątkowe miejsce pod względem walorów krajobrazowych. Charakterystycznym elementem, z którego słynie park jest krasowa rzeźba terenu. Na obszarze parku występuje wiele jaskiń, ostańców wapiennych, głębokich dolin niegdyś wypełnionych wodą. Park ten to doskonałe miejsce dla miłośników wspinaczki oraz dla zwolenników turystyki pieszej i rowerowej. W parku stwierdzono obecność około 1300 gatunków roślin, zaś fauna wyróżnia się występowaniem w czeluściach jaskiń gatunków endemicznych.
Rezerwat Przyrody Pazurek
Rezerwat „Pazurek” znajduje się pobliżu wsi Pazurek (gmina Olkusz). Utworzono go w celu ochrony terenów leśnych oraz walorów krajobrazowych. Spotkać tutaj można liczne ostańce wapienne „wystające” spośród naturalnych zbiorowisk leśnych, wśród których dominuje buk. Ochronie podlegają także gatunki roślin (m.in. czosnek niedźwiedzi, żłobik koralowaty, języcznik zwyczajny, buławnik mieczolistny, buławnik czerwony) oraz grzyby. Na odwiedzających czeka ścieżka dydaktyczna biegnąca przez najciekawsze punkty rezerwatu. W przygotowaniu W przygotowaniu Strony internetowe:
http://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/5067/instrukcja_wypelniania_sdf.zip
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://geoserwis.gdos.gov.pl
http://obszary.natura2000.org.pl
http://www.zpk.com.pl
http://www.minrol.gov.pl
http://www.zamek-rabsztyn.pl
http://www.twojamalopolska.pl
Ostoja Środkowojurajska to obszar niezwykle cenny ze względu na występowanie zróżnicowanych siedlisk przyrodniczych. Pod względem morfologicznym przeważają łagodne wzniesienia z licznymi wapiennymi ostańcami i głębokimi, lecz wąskimi dolinami, powstałymi w efekcie erozyjnej działalności cieków powierzchniowych. Nieodłącznym elementem krajobrazu krasowego są liczne jaskinie, z których wiele posiada ciekawą szatę naciekową. Pomimo, iż sieć rzeczna ostoi jest dosyć uboga, na obszarach, gdzie utwory jurajskie „stykają” się z młodszymi skałami nierzadko występują źródła. Obszar Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska jest bardzo dobrze rozwinięty pod względem turystycznym. Obecnych jest tutaj wiele szlaków turystyki pieszej i rowerowej, które prowadzą do ciekawych zabytków. Zarówno dostępność komunikacyjna, jak i baza noclegowa stwarzają duże możliwości poznania obszaru ostoi. 
W regionie i jego okolicach co roku odbywają się ciekawe imprezy kulturalne, m.in.:
Najazd Barbarzyńców
Ten festiwal historyczny odbywa się w Zamku Ogrodzienieckim w Podzamczu. Jest to inscenizacja przedstawiająca życie codzienne ludów zamieszkujących Europę w IX i X wieku. To prezentacja ich rzemiosła, obrzędów, obyczajów, pokazy walk i inscenizacje bitew, koncerty zespołów celtyckich. W imprezie uczestniczą również Niemcy, Szwedzi, Białorusini, Litwini, Węgrzy oraz Czesi.
Jurajska Biesiada
Tradycyjnie odbywa się pod koniec lata w Zawierciu. Jest to okazja do skosztowania jurajskich przysmaków oraz wspólnej zabawy przy regionalnej muzyce.
Światowy Festiwal Prażonek
Prażonki to nie tylko tradycja kulinarna ale również okazja do wspólnego spędzania wolnego czasu i biesiadowania. Od 2003 roku jesienią w Porębie odbywa się Światowy Festiwal Prażonek. Jego główną atrakcją jest prażenie wielkiego kotła, w którym znajduje się 160 kg ziemniaków, 25kg kiełbasy, 15 kg boczku oraz 20 kg cebuli. Zamek Ogrodzieniec
Zamek Ogrodzieniec położony we wsi Podzamcze, ok. 2 km od Ogrodzieńca, to najcenniejszy zabytek znajdujący się na Szlaku Orlich Gniazd. Jedne z lepiej zachowanych ruin zamku, słyną ze swojej wyjątkowej lokalizacji. Obiekt wybudowano na najwyższym wzniesieniu jury – Górze Zamkowej, a z trzech stron otoczony jest wapiennymi ostańcami. Dla zwiedzających dostępny jest cały teren zamku. Goście mają możliwość zwiedzania murów obronnych, komnat czy też sali tortur. W zamku organizowane są cykliczne imprezy takie jak: Międzynarodowy Studencki Festiwal Folklorystyczny, turnieje rycerskie, „Najazd Barbarzyńców – Festyn Wczesnego Średniowiecza” czy „Szwedzi na Zamku” – festyn historyczny. W 1973 roku zamek Ogrodzieniec posłużył jako część plenerów zdjęciowych do serialu „Janosik” a w 2001 r. w ruinach kręcono zdjęcia do „Zemsty” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
Park Ogrodzieniec
Park Ogrodzieniec to rozrywkowe centrum regionu, które składa się z pięciu odrębnych atrakcji: Dom Legend i Strachów – odwiedzający dom mają możliwość zapoznania się z lokalnymi legendami, których na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej jest bardzo wiele. Przemierzając korytarze oraz odwiedzając pomieszczenia domu, goście mają możliwość spotkania postaci, czy też stworzeń będących częścią regionalnych opowieści. Park rozrywki – to strefa przewidziana dla najmłodszych turystów. Na terenie parku zlokalizowano kilka atrakcji, które tematycznie nawiązują do okolicznych obiektów. Park doświadczeń fizycznych – łączy rekreację z możliwością nauki. W parku dostępnych jest aż 35 urządzeń pozwalających na obserwację i zrozumienie podstawowych praw fizyki, m.in.: symulator lotów, równoważnia linowa, telegraf akustyczny, kalejdoskop, wir wodny. Tor saneczkowy – to atrakcja skierowana dla wszystkich odwiedzających obszar jury. Kręty i stosunkowo szybki zjazd jest całkowicie bezpieczny i zapewnia dużą dawkę emocji. Park miniatur – to miejsce, gdzie zgromadzono wszystkie interesujące obiekty, usytuowane na trasie Szlaku Orlich Gniazd, biegnącym od Częstochowy do Krakowa. Pomniejszone zabytki to przede wszystkim makiety warowni i zamków. Oprócz odwzorowania zabudowań, w pomniejszeniu wykonano także ukształtowanie terenu Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Dodatkowo wykonano repliki machin, rzeczywistych rozmiarów, służących w ówczesnych czasach do walki.
Rezerwat „Ruskie Góry”
Rezerwat przyrody „Ruskie Góry” to jedno z najpiękniejszych miejsc pod względem przyrodniczym na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. W tym niewielkim rezerwacie zwiedzający mogą zaobserwować dwa zupełnie odmienne krajobrazy – lessowy i krasowy. Szczególnie cenne są zbiorowiska leśne. Dominuje buczyna sudecka, a także największe w regionie skupisko jaworzyny górskiej.
Rezerwat „Góra Chełm”
Rezerwat przyrody „Góra Chełm” to niewielkich rozmiarów obszar chroniony zlokalizowany we wsi Hutki-Kanki. Ochronie podlegają malownicze lasy bukowe, wraz z „wtopionymi” licznymi wapiennymi ostańcami. Na turystów czekają tablice informacyjne, szlak wiodący do zamku w Ogrodzieńcu oraz liczne wąskie, leśne ścieżki, z których jedna prowadzi do pobliskiego naturalnego zalewu.
W przygotowaniu
Strony internetowe:
http://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/5067/instrukcja_wypelniania_sdf.zip
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://geoserwis.gdos.gov.pl
http://obszary.natura2000.org.pl
http://www.minrol.gov.pl
http://www.park-ogrodzieniec.pl
Pustynia Błędowska to teren chroniony przede wszystkim ze względu na rzadkie typy siedlisk, wymienione w załączniku do Dyrektywy Siedliskowej. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Pustynia Błędowska: (*) siedliska priorytetowe • Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi • Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe Koelerion glaucae* • Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)* • Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)*Pustynia Błędowska powstała dzięki intensywnemu rozwojowi górnictwa i hutnictwa w XIII wieku na tych terenach. Masowa wycinka drewna potrzebnego do budowy sztolni odsłoniła polodowcowe złoża piasków, co zapoczątkowało procesy przyrodnicze charakterystyczne dla pustyni. Wiatr zaczął przenosić piasek, tworząc różnego rodzaju pokrywy oraz ruchome wydmy. Teren Pustyni Błędowskiej, zarówno przed wojną, jak i po II wojnie światowej, był wykorzystywany jako poligon. Dziś odbywają się tu jedynie skoki spadochronowe, co może stanowić swoistą atrakcję dla obserwatorów. Co ciekawe, na tych terenach nakręcono sceny do filmu „Faraon”, na podstawie powieści Bolesława Prusa.
Na obszarze Natura 2000 Pustynia Błędowska występują wyroby regionalne wpisane na listę produktów tradycyjnych takie jak:
Kręciołki
Kręciołki to suche ciasteczka w kształcie paluszków posypanych kminkiem. Tradycja ich wypieku ma swój początek w klasztorze imbramowickim. Sama nazwa produktu powstała kiedy to jedna z sióstr Norbertanek, podając gościom ciasteczka, nazwała je kręciołkami (od nakręcania ich na palcu). Dawniej kręciołki stanowiły formą prezentu i wdzięczności za gesty ludzkiej życzliwości. Obecnie ciasteczka wypiekane są przez Siostry Norbertanki z okazji różnych świąt lub na życzenie. Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
Park Krajobrazowy Orlich Gniazd to wyjątkowe miejsce pod względem walorów krajobrazowych. Charakterystycznym elementem, z którego słynie park jest krasowa rzeźba terenu. Na obszarze parku występuje wiele jaskiń, ostańców wapiennych, głębokich dolin niegdyś wypełnionych wodą. Park ten to doskonałe miejsce dla miłośników wspinaczki oraz dla zwolenników turystyki pieszej i rowerowej. W parku stwierdzono obecność około 1300 gatunków roślin, zaś fauna wyróżnia się występowaniem w czeluściach jaskiń gatunków endemicznych.
Rezerwat Przyrody Pazurek
Rezerwat „Pazurek” znajduje się pobliżu wsi Pazurek (gmina Olkusz). Utworzono go w celu ochrony terenów leśnych oraz walorów krajobrazowych. Spotkać tutaj można liczne ostańce wapienne „wystające” spośród naturalnych zbiorowisk leśnych, wśród których dominuje buk. Ochronie podlegają także gatunki roślin (m.in. czosnek niedźwiedzi, żłobik koralowaty, języcznik zwyczajny, buławnik mieczolistny, buławnik czerwony) oraz grzyby. Na odwiedzających czeka ścieżka dydaktyczna biegnąca przez najciekawsze punkty rezerwatu. W przygotowaniu W przygotowaniu Strony internetowe:
http://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/5067/instrukcja_wypelniania_sdf.zip
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://geoserwis.gdos.gov.pl
http://obszary.natura2000.org.pl
http://www.zpk.com.pl
http://www.minrol.gov.pl
http://www.zamek-rabsztyn.pl
http://www.twojamalopolska.pl
Ostoja Środkowojurajska to obszar niezwykle cenny ze względu na występowanie zróżnicowanych siedlisk przyrodniczych. Pod względem morfologicznym przeważają łagodne wzniesienia z licznymi wapiennymi ostańcami i głębokimi, lecz wąskimi dolinami, powstałymi w efekcie erozyjnej działalności cieków powierzchniowych. Nieodłącznym elementem krajobrazu krasowego są liczne jaskinie, z których wiele posiada ciekawą szatę naciekową. Pomimo, iż sieć rzeczna ostoi jest dosyć uboga, na obszarach, gdzie utwory jurajskie „stykają” się z młodszymi skałami nierzadko występują źródła. Obszar Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska jest bardzo dobrze rozwinięty pod względem turystycznym. Obecnych jest tutaj wiele szlaków turystyki pieszej i rowerowej, które prowadzą do ciekawych zabytków. Zarówno dostępność komunikacyjna, jak i baza noclegowa stwarzają duże możliwości poznania obszaru ostoi.
Obszar Natury 2000 Ostoja Środkowojurajska zasługuje na uwagę ze względów przyrodniczych. Licznie wystające wapienne ostańce wyłaniają się z cennych zbiorowisk leśnych, wśród których znajdziemy chociażby buczynę sudecką czy jaworzynę górską. Poza terenami leśnymi, w ostoi zaobserwować można także równie ważne siedliska nieleśne. Znajduje się tutaj wiele typów siedlisk w postaci zbiorowisk naskalnych oraz kserotermicznych, które wymieniono w załączniku do Dyrektywy Siedliskowej. Bogata jest ponadto fauna regionu, wśród której znajdziemy licznych mieszkańców jaskiń. Są to przede wszystkim przeróżne gatunki nietoperzy. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska: (*) siedliska priorytetowe • Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi • Suche wrzosowiska Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion • Murawy kserotermiczne Festuco-Brometea – priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków • Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe Molinion • Ziołorośla górskie Adenostylion alliariae i ziołorośla nadrzeczne Convolvuletalia sepium • Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie Arrhenatherion elatioris • Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea ) • Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk • Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis • Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania • Kwaśne buczyny Luzulo-Fagenion • Żyzne buczyny Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion • Ciepłolubne buczyny storczykowe Cephalanthero-Fagenion • Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum • Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani* • Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe* Gatunki roślin z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące na obszarze Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska: (*) gatunki priorytetowe • Obuwik pospolity Cypripedium calceolus • Sierpowiec błyszczący Drepanocladus vernicosus • Warzucha polska Cochlearia polonica* Gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska: (*) gatunki priorytetowe Bezkręgowce • Szlaczkoń szafraniec Colias myrmidone • Modraszek telejus Maculinea teleius Kręgowce Płazy • Kumak nizinny Bombina bombina Ryby • Minóg strumieniowy Lampetra planeri Ssaki • Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme • Nocek duży Myotis myotis • Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros
W regionie i jego okolicach co roku odbywają się ciekawe imprezy kulturalne, m.in.:
Najazd Barbarzyńców
Ten festiwal historyczny odbywa się w Zamku Ogrodzienieckim w Podzamczu. Jest to inscenizacja przedstawiająca życie codzienne ludów zamieszkujących Europę w IX i X wieku. To prezentacja ich rzemiosła, obrzędów, obyczajów, pokazy walk i inscenizacje bitew, koncerty zespołów celtyckich. W imprezie uczestniczą również Niemcy, Szwedzi, Białorusini, Litwini, Węgrzy oraz Czesi.
Jurajska Biesiada
Tradycyjnie odbywa się pod koniec lata w Zawierciu. Jest to okazja do skosztowania jurajskich przysmaków oraz wspólnej zabawy przy regionalnej muzyce.
Światowy Festiwal Prażonek
Prażonki to nie tylko tradycja kulinarna ale również okazja do wspólnego spędzania wolnego czasu i biesiadowania. Od 2003 roku jesienią w Porębie odbywa się Światowy Festiwal Prażonek. Jego główną atrakcją jest prażenie wielkiego kotła, w którym znajduje się 160 kg ziemniaków, 25kg kiełbasy, 15 kg boczku oraz 20 kg cebuli. Zamek Ogrodzieniec
Zamek Ogrodzieniec położony we wsi Podzamcze, ok. 2 km od Ogrodzieńca, to najcenniejszy zabytek znajdujący się na Szlaku Orlich Gniazd. Jedne z lepiej zachowanych ruin zamku, słyną ze swojej wyjątkowej lokalizacji. Obiekt wybudowano na najwyższym wzniesieniu jury – Górze Zamkowej, a z trzech stron otoczony jest wapiennymi ostańcami. Dla zwiedzających dostępny jest cały teren zamku. Goście mają możliwość zwiedzania murów obronnych, komnat czy też sali tortur. W zamku organizowane są cykliczne imprezy takie jak: Międzynarodowy Studencki Festiwal Folklorystyczny, turnieje rycerskie, „Najazd Barbarzyńców – Festyn Wczesnego Średniowiecza” czy „Szwedzi na Zamku” – festyn historyczny. W 1973 roku zamek Ogrodzieniec posłużył jako część plenerów zdjęciowych do serialu „Janosik” a w 2001 r. w ruinach kręcono zdjęcia do „Zemsty” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
Park Ogrodzieniec
Park Ogrodzieniec to rozrywkowe centrum regionu, które składa się z pięciu odrębnych atrakcji: Dom Legend i Strachów – odwiedzający dom mają możliwość zapoznania się z lokalnymi legendami, których na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej jest bardzo wiele. Przemierzając korytarze oraz odwiedzając pomieszczenia domu, goście mają możliwość spotkania postaci, czy też stworzeń będących częścią regionalnych opowieści. Park rozrywki – to strefa przewidziana dla najmłodszych turystów. Na terenie parku zlokalizowano kilka atrakcji, które tematycznie nawiązują do okolicznych obiektów. Park doświadczeń fizycznych – łączy rekreację z możliwością nauki. W parku dostępnych jest aż 35 urządzeń pozwalających na obserwację i zrozumienie podstawowych praw fizyki, m.in.: symulator lotów, równoważnia linowa, telegraf akustyczny, kalejdoskop, wir wodny. Tor saneczkowy – to atrakcja skierowana dla wszystkich odwiedzających obszar jury. Kręty i stosunkowo szybki zjazd jest całkowicie bezpieczny i zapewnia dużą dawkę emocji. Park miniatur – to miejsce, gdzie zgromadzono wszystkie interesujące obiekty, usytuowane na trasie Szlaku Orlich Gniazd, biegnącym od Częstochowy do Krakowa. Pomniejszone zabytki to przede wszystkim makiety warowni i zamków. Oprócz odwzorowania zabudowań, w pomniejszeniu wykonano także ukształtowanie terenu Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Dodatkowo wykonano repliki machin, rzeczywistych rozmiarów, służących w ówczesnych czasach do walki.
Rezerwat „Ruskie Góry”
Rezerwat przyrody „Ruskie Góry” to jedno z najpiękniejszych miejsc pod względem przyrodniczym na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. W tym niewielkim rezerwacie zwiedzający mogą zaobserwować dwa zupełnie odmienne krajobrazy – lessowy i krasowy. Szczególnie cenne są zbiorowiska leśne. Dominuje buczyna sudecka, a także największe w regionie skupisko jaworzyny górskiej.
Rezerwat „Góra Chełm”
Rezerwat przyrody „Góra Chełm” to niewielkich rozmiarów obszar chroniony zlokalizowany we wsi Hutki-Kanki. Ochronie podlegają malownicze lasy bukowe, wraz z „wtopionymi” licznymi wapiennymi ostańcami. Na turystów czekają tablice informacyjne, szlak wiodący do zamku w Ogrodzieńcu oraz liczne wąskie, leśne ścieżki, z których jedna prowadzi do pobliskiego naturalnego zalewu.
http://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/5067/instrukcja_wypelniania_sdf.zip
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://geoserwis.gdos.gov.pl
http://obszary.natura2000.org.pl
http://www.minrol.gov.pl
http://www.park-ogrodzieniec.pl