- Pasmo Policy PLB
- Na Policy PLH
- Babia Góra PLB
- Ostoja Babiogórska PLH
- Czarna Orawa PLH
- Torfowiska Orawsko-Nowotarskie PLB
- Torfowiska Orawsko-Nowotarskie PLH
Obszar Natura 2000 Pasmo Policy to niewielkich rozmiarów teren, zbudowany z tzw. piaskowców magurskich. Stoki tego regionu pod względem nachylenia znacząco się od siebie różnią. Zbocza wschodnie i zachodnie opadają łagodnie, natomiast stoki północne są stromo pochylone. Obszar ten w północnej części pokrywa się z obszarem Natura 2000 Na Policy. Pasmo Policy, w całości porośnięte lasami, zachęca do uprawiania turystyki pieszej. Dostępnych dla turystów jest kilka szlaków turystycznych, między innymi szlak biegnący przez najwyższy szczyt masywu Policę (1369 m n.p.m.), wiodący do Babiogórskiego Parku Narodowego. Ostoja ptasia jest łatwo dostępna pod kątem komunikacyjnym. Również baza noclegowa i gastronomiczna w bezpośrednim sąsiedztwie Pasma Policy jest dobrze rozwinięta.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Bystra Sidzina:
Kołoc sidziński - placek z ciasta chlebowego i serowego, z pieprzem i cebulą.
Kwaśnica na żeberku wędzonym - potrawa jednogarnkowa z kiszonej kapusty na wywarze z żeberka wędzonego.
Kluski bulate z tartych ziemniaków i mąki razowej, omaszczone boczkiem, kwaśną śmietaną, mlekiem.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Zawoja:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy podtrzymujące tradycje i zwyczaje Orawy to m.in.:
Babiogórska Jesień
Jest to impreza kulturalna o trzydziestoletniej tradycji odbywająca się w Zawoi. Ma na celu prezentowanie i podtrzymywanie babiogórskiego folkloru oraz sztuki ludowej, a także przypomnienie o pasterskiej przeszłości regionu. Punktem kulminacyjnym imprezy jest powitanie redyku (powrót owiec z pastwiska). Dodatkowo prowadzone są warsztaty dla najmłodszych przybliżające kulturę pasterską, pokaz zajęć codziennych bacy, profesjonalny pokaz całego cyklu obróbki wełny. Wydarzeniu towarzyszą Targi Sztuki Ludowej i Rękodzieła Artystycznego.
Sianokosy Zawojskie
Koleją ciekawą imprezą odbywającą się w Zawoi są Sianokosy Zawojskie. W czasie ich trwania ma miejsce konkurs o Puchar Wójta Gminy Zawoja i tytuł Mistrza Sianokosów Zawojskich prowadzony przez pracowników Babiogórskiego Parku Narodowego. Każda drużyna zgłoszona do konkursu ma wyznaczony zagon i rywalizuje w takich konkurencjach jak m.in.: koszenie trawy tradycyjną ręczną kosą, roztrzepywanie i grabienie pokosów, stawianie skoszonej trawy w kopy na tzw. ostwiach. Wydarzeniu towarzyszą występy kapel i zespołów regionalnych. Babiogórski Park Narodowy
Jeden z najstarszych parków narodowych w Polsce - Babiogórski Park Narodowy, to zarazem jeden z najmniejszych obszarowych form ochrony przyrody w naszym kraju. Pomimo względnie niewielkiej powierzchni, park charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością. Stwierdzono obecność około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt oraz blisko 650 przedstawicieli roślin naczyniowych. Można spotkać także ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Wszyscy przedstawiciele flory i fauny zamieszkują obszary wykazujące typowy piętrowy układ roślinności, co obserwować mogą miłośnicy turystyki górskiej, wędrując licznymi szlakami turystycznymi. Podążając na najwyższy punkt masywu babiogórskiego – Diablak 1725m n.p.m., turyści mają możliwość odpoczynku i schronienia w liczącym sobie ponad wiek schronisku górskim.
Ośrodek Turystyczno-Narciarski „Mosorny Groń”
Dla miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu, zimą region oferuje możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Narciarze i snowboardziści mogą korzystać z kolei krzesełkowej, która pozwala na zjeżdżanie trasą narciarską o długości ponad 1400 m. Stok posiada system sztucznego zaśnieżania, a także jest regularnie równany przy pomocy ratraków.
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza, zaliczany do rezerwatów krajobrazowych, zlokalizowany jest po północnej stronie Masywu Policy. Turyści podążając szlakiem zielonym, biegnącym przez wysokogórski świerkowy las rezerwatu, mają możliwość spotkania wielu gatunków roślin chronionych, ptaków oraz innych przedstawicieli fauny.
http://natura2000.gdos.gov.pl/
http://geoserwis.gdos.gov.pl/
http://obszary.natura2000.org.pl/
http://gajanet.pl/
http://www.minrol.gov.pl/
http://www.widoczek.nets.pl/
http://www.trzyznakismaku.pl/
http://www.iop.krakow.pl/
http://www.zawoja-ski.pl/
http://www.sucha.katowice.lasy.gov.pl/
http://www.bgpn.pl/
Obszar Natura 2000 Na Policy to niedużej wielkości teren zlokalizowany na grzbiecie Masywu Policy oraz na jego stromych, północnych stokach. Obszar ten w południowej części pokrywa się z obszarem Natura 2000 Pasmo Policy. Masyw górski zbudowany z piaskowców magurskich, w obrębie granic ostoi niemal w całości porośnięty jest lasami. Bezpośrednie okolice obszaru Na Policy są dobrze rozwinięte pod kątem komunikacyjnym jak i ze względu na ofertę noclegową. Przez teren ostoi przebiega szlak turystyki pieszej biegnący z Zawoi przez najwyższe szczyty obszaru siedliskowego. 
Do potraw tradycyjnych, charakterystycznych dla gminy Zawoja należą:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Na terenie gminy odbywają się cykliczne imprezy kulturalne promujące region oraz jego tradycje. Są to m.in.:
Babiogórska Jesień
Jest to impreza kulturalna o trzydziestoletniej tradycji odbywająca się w Zawoi. Ma na celu prezentowanie i podtrzymywanie babiogórskiego folkloru oraz sztuki ludowej, a także przypomnienie o pasterskiej przeszłości regionu. Punktem kulminacyjnym imprezy jest powitanie redyku (powrót owiec z pastwiska). Dodatkowo prowadzone są warsztaty dla najmłodszych przybliżające kulturę pasterską, pokaz zajęć codziennych bacy, profesjonalny pokaz całego cyklu obróbki wełny. Wydarzeniu towarzyszą Targi Sztuki Ludowej i Rękodzieła Artystycznego.
Sianokosy Zawojskie
Kolejną ciekawą imprezą odbywającą się w Zawoi są Sianokosy Zawojskie. W czasie ich trwania ma miejsce konkurs o Puchar Wójta Gminy Zawoja i tytuł Mistrza Sianokosów Zawojskich, prowadzony przez pracowników Babiogórskiego Parku Narodowego. Każda drużyna zgłoszona do konkursu ma wyznaczony zagon i rywalizuje w takich konkurencjach jak m.in.: koszenie trawy tradycyjną ręczną kosą, roztrzepywanie i grabienie pokosów, stawianie skoszonej trawy w kopy na tzw. ostwiach. Wydarzeniu towarzyszą występy kapel i zespołów regionalnych. Babiogórski Park Narodowy
Jeden z najstarszych parków narodowych w Polsce - Babiogórski Park Narodowy, to zarazem jeden z najmniejszych obszarowych form ochrony przyrody w naszym kraju. Pomimo względnie niewielkiej powierzchni, park charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością. Stwierdzono obecność około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt oraz blisko 650 przedstawicieli roślin naczyniowych. Można spotkać także ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Wszyscy przedstawiciele flory i fauny zamieszkują obszary wykazujące typowy piętrowy układ roślinności, co obserwować mogą miłośnicy turystyki górskiej, wędrując licznymi szlakami turystycznymi. Podążając na najwyższy punkt masywu babiogórskiego – Diablak 1725 m n.p.m., turyści mają możliwość odpoczynku i schronienia w liczącym sobie ponad wiek schronisku górskim.
Ośrodek Turystyczno-Narciarski „Mosorny Groń”
Dla miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu, zimą region oferuje możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Narciarze i snowboardziści mogą korzystać z kolei krzesełkowej, która pozwala na zjeżdżanie trasą narciarską o długości ponad 1400 m. Stok posiada system sztucznego zaśnieżania, a także jest regularnie równany przy pomocy ratraków.
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza, zaliczany do rezerwatów krajobrazowych, zlokalizowany jest po północnej stronie Masywu Policy. Turyści podążając szlakiem zielonym, biegnącym przez wysokogórski świerkowy las rezerwatu, mają możliwość spotkania wielu gatunków roślin chronionych, ptaków oraz innych przedstawicieli fauny.
http://natura2000.gdos.gov.pl/
http://geoserwis.gdos.gov.pl/
http://obszary.natura2000.org.pl/
http://gajanet.pl/
http://www.minrol.gov.pl/
http://www.widoczek.nets.pl/
http://www.trzyznakismaku.pl/
http://www.iop.krakow.pl/
http://www.zawoja-ski.pl/
http://www.sucha.katowice.lasy.gov.pl/
http://www.bgpn.pl/
Masyw Babiogórski jest najwyższym pasmem górskim Beskidu Wysokiego. Drugi co do wielkości w Polsce masyw, zbudowany jest z utworów piaskowcowych, margli oraz łupków należących do fliszu karpackiego. Obszar ten wchodzi w skład łańcucha górskiego Karpat Polskich. Z najwyższego szczytu (Diablak), wznoszącego się na wysokość 1725 m n.p.m., w kierunku północnym, w wyniku działalności ruchów masowych widoczne są stromo opadające stoki. Powstałe podczas licznych osuwisk nisze obecnie wypełnione są wodą i tworzą liczne, malownicze jeziorka. Na obszarze Babiej Góry bardzo cenne są powszechnie występujące w postaci m.in. torfowisk obszary podmokłe, zlokalizowane u podnóży wzniesień. W przeciwieństwie do północnej części, zbocza południowe są łagodnie nachylone i mniej urozmaicone. Widoczna z wierzchołka masywu panorama umożliwia podziwianie górskiego krajobrazu we wszystkich kierunkach. W pogodne dni dostrzec można strome tatrzańskie szczyty, łagodniejsze wzniesienia większości pasm Beskidów, Gorce oraz pobliską Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Obszar ten cechują bardzo specyficzne warunki atmosferyczne, gdyż w krótkim czasie pogoda może całkowicie się odmienić. O atrakcyjności obszaru decydują walory przyrodnicze, liczne szlaki górskie o zróżnicowanym poziomie trudności, dobrze rozwinięta baza noclegowa oraz dostępność komunikacyjna. 
Górale Orawscy zamieszkują 14 wsi leżących u podnóża najwyższego szczytu Beskidu Wysokiego - Babiej Góry. Są to m.in.: Jabłonka, Chyżne, Lipnica Mała i Wielka, Orawka, Zubrzyca Dolna i Górna. Ich głównym źródłem utrzymania było pasterstwo, rolnictwo, hodowla drobiu oraz wyrób płócien.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Zawoja:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy podtrzymujące tradycje i zwyczaje Orawy to m.in.:
Święto Borówki
Odbywa się co roku w drugiej połowie lipca w Zubrzycy Górnej. Borówki, zwane też czarnymi jagodami, w które obfitują babiogórskie lasy od dawna były ważnym składnikiem diety miejscowej ludności. Podczas Święta Borówki można zapoznać się z tradycjami dawnego handlu, ginącymi zawodami, działalnością twórców ludowych Orawy oraz poznać codzienne czynności wykonywane podczas prac w polu i zagrodzie oraz podczas wypasu zwierząt.
Konkurs na Najpiękniejszy Mój
Mój to okorowane drzewo, o wysokości co najmniej 10 metrów. Na jego końcu pozostawia się jedynie nietknięty wierzchołek, który przyozdabia się kolorowymi bibułkami. Zwyczaj ten sięga ponoć czasów antycznych, kiedy Grecy, Rzymianie, Etruskowie stawiali drzewka na swych domach, aby chronić je przed złymi mocami. Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stawianiu moja w Europie pochodzą z 1255 roku. Stawiano je wówczas przed kościołami, ratuszami, domami poważanych i zamożnych osób jako przejaw czci i życzliwości. Na Zwyczaj ten ma miejsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, używa się jodeł lub sosen. Do tej pory co roku w gminie Jabłonka oraz pobliskiej gminie Lipnica Wielka odbywa się konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj”.
Konkurs na Tradycyjną Orawską Podłaźniczkę
Zanim do naszych domów na Boże Narodzenie zawitała choinka tradycyjną ozdobą była podłaźniczka, czyli wierzchołek jodły, sosny lub świerka wieszany pod sufitem. Ozdabiano je kolorową bibułą, gwiazdkami ze słomy, wstążkami, jabłkami, orzechami, ciasteczkami. Wierzono, że podłaźniczki mają magiczną moc i zapewnią powodzenie oraz urodzaj. W celu zachowania tej tradycji co roku Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Orawskie Centrum Kultury i Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce organizują konkurs na najpiękniejszą tradycyjną podłaźniczkę. Jury ocenia zgodność z tradycją, wykorzystanie tradycyjnych form i materiałów oraz estetykę wykonania. Babiogórski Park Narodowy
Powstały w 1954 roku Babiogórski Park Narodowy pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów odznacza się zadziwiająco dużą różnorodnością biologiczną. Można tam spotkać około 650 gatunków roślin naczyniowych, 280 przedstawicieli mszaków oraz ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Równie bogata jest także fauna parku, gdyż udokumentowano około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt. Rejon ten cechuje się typowym piętrowym układem roślinności. Szczytowe partie masywu górskiego, wraz z najwyższym punktem (Diablak 1725 m n.p.m.), umożliwiają podziwianie niepowtarzalnej, rozpościerającej się we wszystkich kierunkach panoramy. Babiogórski Park Narodowy, ze względu na wiele kilometrów oznakowanych szlaków turystycznych sprzyja także górskim wędrówkom.
Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego
Zlokalizowany w należącym do dyrekcji Parku Narodowego drewnianym budynku ośrodek, mieści ekspozycję poświęconą tematyce przyrodniczej oraz etnograficznej. Wystawa porusza zarówno zagadnienia dotyczące lokalnej społeczności, jak i zwraca uwagę na problemy ekologiczne. Ośrodek oferuje także zbudowany ze skał i kamieni ogród, z typową babiogórską roślinnością oraz tzw. „Ogród Zmysłów”.
Skansen PTTK im. Jana Żaka w Zawoi Markowej
Prezentujący tradycyjne budownictwo mieszkańców Babiej Góry skansen, należy do Oddziału PTTK Ziemi Babiogórskiej z siedzibą w Suchej Beskidzkiej. Wśród zasobów skansenu wyróżnić można trzy zabudowania: kapliczka, kuźnia i spichlerzyk. Około dwustuletnia, funkcjonująca do roku 1987 jako dom mieszkalny chata, obecnie jest miejscem gdzie znajduje się wystawa etnograficzna. W kolejnym budynku znajduje się ekspozycja dotycząca historii turystyki Babiej Góry, natomiast trzeci budynek to zmodernizowana budowla, która pełni funkcję pokoi gościnnych, a także sali kongresowej.
Ośrodek Turystyczno - Narciarski „Mosorny Groń”
Odpoczywający zimą turyści mają możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Na gości ośrodka czeka nowoczesna kolej krzesełkowa, trasa narciarska o długości ponad 1400 m i różnicy wzniesień wynoszącej 336 m. Stok narciarski jest sztucznie naśnieżany, oświetlony oraz ratrakowany. Dla osób chcących podnieść swoje umiejętności, stacja oferuje możliwość nauki pod okiem instruktora narciarskiego.
Wyciągi „Baca”
Dla mniej wymagających narciarzy oraz snowboardzistów atrakcję stanowić mogą niewielkich rozmiarów trasy narciarskie w Zawoi Czatoży. Ośrodek oferuje trzy wyciągi orczykowe. Ze względu na stosunkowo niewielką różnicę wzniesień sięgającą niemal 90 m, trasy te są odpowiednie dla początkujących miłośników sportów zimowych. Stoki są sztucznie naśnieżane oraz oświetlone, a ich dobre przygotowanie zapewnia ratrak. Istnieje także możliwość skorzystania z pomocy instruktorów narciarstwa.
Wodospad na Mosornym Groniu
Na miłośników górskich wędrówek, na szlaku prowadzącym na szczyt Mosorny Groń czeka jeden z największych beskidzkich wodospadów o wysokości 8 m. Oprócz pionowo spadającej wody, turyści mają możliwość obejrzenia doskonale wyeksponowanej budowy geologicznej, jaką jest tzw. flisz karpacki składający się z naprzemianległych warstw skał osadowych.
Perzanowska J., Grzegorczyk M. (red.). 2009. Obszary Natura 2000 w Małopolsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Strony internetowe:
http://www.iop.krakow.pl/karpaty
http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/wiem
http://www.obszary.natura2000.org.pl
http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/nat2000newsl/nat35_en.pdf
http://www.minrol.gov.pl/pol/content/view/full/308
http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/
http://potrawyregionalne.pl
http://www.trzyznakismaku.pl/produkty/
Masyw Babiogórski jest najwyższym pasmem górskim Beskidu Wysokiego. Drugi co do wielkości w Polsce masyw, zbudowany jest z utworów piaskowcowych, margli oraz łupków należących do fliszu karpackiego. Obszar ten wchodzi w skład łańcucha górskiego Karpat Polskich. Z najwyższego szczytu (Diablak), wznoszącego się na wysokość 1725 m n.p.m., w kierunku północnym, w wyniku działalności ruchów masowych widoczne są stromo opadające stoki. Powstałe podczas licznych osuwisk nisze obecnie wypełnione są wodą i tworzą liczne, malownicze jeziorka. Na obszarze Babiej Góry bardzo cenne są powszechnie występujące w postaci m.in. torfowisk obszary podmokłe, zlokalizowane u podnóży wzniesień. W przeciwieństwie do północnej części, zbocza południowe są łagodnie nachylone i mniej urozmaicone. Widoczna z wierzchołka masywu panorama umożliwia podziwianie górskiego krajobrazu we wszystkich kierunkach. W pogodne dni dostrzec można strome tatrzańskie szczyty, łagodniejsze wzniesienia większości pasm Beskidów, Gorce oraz pobliską Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Obszar ten cechują bardzo specyficzne warunki atmosferyczne, gdyż w krótkim czasie pogoda może całkowicie się odmienić. O atrakcyjności obszaru decydują walory przyrodnicze, liczne szlaki górskie o zróżnicowanym poziomie trudności, dobrze rozwinięta baza noclegowa oraz dostępność komunikacyjna. 
Górale Orawscy zamieszkują 14 wsi leżących u podnóża najwyższego szczytu Beskidu Wysokiego - Babiej Góry. Są to m.in.: Jabłonka, Chyżne, Lipnica Mała i Wielka, Orawka, Zubrzyca Dolna i Górna. Ich głównym źródłem utrzymania było pasterstwo, rolnictwo, hodowla drobiu oraz wyrób płócien.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Zawoja:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy podtrzymujące tradycje i zwyczaje Orawy to m.in.:
Święto Borówki
Odbywa się co roku w drugiej połowie lipca w Zubrzycy Górnej. Borówki, zwane też czarnymi jagodami, w które obfitują babiogórskie lasy od dawna były ważnym składnikiem diety miejscowej ludności. Podczas Święta Borówki można zapoznać się z tradycjami dawnego handlu, ginącymi zawodami, działalnością twórców ludowych Orawy oraz poznać codzienne czynności wykonywane podczas prac w polu i zagrodzie oraz podczas wypasu zwierząt.
Konkurs na Najpiękniejszy Mój
Mój to okorowane drzewo, o wysokości co najmniej 10 metrów. Na jego końcu pozostawia się jedynie nietknięty wierzchołek, który przyozdabia się kolorowymi bibułkami. Zwyczaj ten sięga ponoć czasów antycznych, kiedy Grecy, Rzymianie, Etruskowie stawiali drzewka na swych domach, aby chronić je przed złymi mocami. Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stawianiu moja w Europie pochodzą z 1255 roku. Stawiano je wówczas przed kościołami, ratuszami, domami poważanych i zamożnych osób jako przejaw czci i życzliwości. Na Zwyczaj ten ma miejsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, używa się jodeł lub sosen. Do tej pory co roku w gminie Jabłonka oraz pobliskiej gminie Lipnica Wielka odbywa się konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj”.
Konkurs na Tradycyjną Orawską Podłaźniczkę
Zanim do naszych domów na Boże Narodzenie zawitała choinka tradycyjną ozdobą była podłaźniczka, czyli wierzchołek jodły, sosny lub świerka wieszany pod sufitem. Ozdabiano je kolorową bibułą, gwiazdkami ze słomy, wstążkami, jabłkami, orzechami, ciasteczkami. Wierzono, że podłaźniczki mają magiczną moc i zapewnią powodzenie oraz urodzaj. W celu zachowania tej tradycji co roku Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Orawskie Centrum Kultury i Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce organizują konkurs na najpiękniejszą tradycyjną podłaźniczkę. Jury ocenia zgodność z tradycją, wykorzystanie tradycyjnych form i materiałów oraz estetykę wykonania. Babiogórski Park Narodowy
Powstały w 1954 roku Babiogórski Park Narodowy pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów odznacza się zadziwiająco dużą różnorodnością biologiczną. Można tam spotkać około 650 gatunków roślin naczyniowych, 280 przedstawicieli mszaków oraz ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Równie bogata jest także fauna parku, gdyż udokumentowano około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt. Rejon ten cechuje się typowym piętrowym układem roślinności. Szczytowe partie masywu górskiego, wraz z najwyższym punktem (Diablak 1725 m n.p.m.), umożliwiają podziwianie niepowtarzalnej, rozpościerającej się we wszystkich kierunkach panoramy. Babiogórski Park Narodowy, ze względu na wiele kilometrów oznakowanych szlaków turystycznych sprzyja także górskim wędrówkom.
Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego
Zlokalizowany w należącym do dyrekcji Parku Narodowego drewnianym budynku ośrodek, mieści ekspozycję poświęconą tematyce przyrodniczej oraz etnograficznej. Wystawa porusza zarówno zagadnienia dotyczące lokalnej społeczności, jak i zwraca uwagę na problemy ekologiczne. Ośrodek oferuje także zbudowany ze skał i kamieni ogród, z typową babiogórską roślinnością oraz tzw. „Ogród Zmysłów”.
Skansen PTTK im. Jana Żaka w Zawoi Markowej
Prezentujący tradycyjne budownictwo mieszkańców Babiej Góry skansen, należy do Oddziału PTTK Ziemi Babiogórskiej z siedzibą w Suchej Beskidzkiej. Wśród zasobów skansenu wyróżnić można trzy zabudowania: kapliczka, kuźnia i spichlerzyk. Około dwustuletnia, funkcjonująca do roku 1987 jako dom mieszkalny chata, obecnie jest miejscem gdzie znajduje się wystawa etnograficzna. W kolejnym budynku znajduje się ekspozycja dotycząca historii turystyki Babiej Góry, natomiast trzeci budynek to zmodernizowana budowla, która pełni funkcję pokoi gościnnych, a także sali kongresowej.
Ośrodek Turystyczno - Narciarski „Mosorny Groń”
Odpoczywający zimą turyści mają możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Na gości ośrodka czeka nowoczesna kolej krzesełkowa, trasa narciarska o długości ponad 1400 m i różnicy wzniesień wynoszącej 336 m. Stok narciarski jest sztucznie naśnieżany, oświetlony oraz ratrakowany. Dla osób chcących podnieść swoje umiejętności, stacja oferuje możliwość nauki pod okiem instruktora narciarskiego.
Wyciągi „Baca”
Dla mniej wymagających narciarzy oraz snowboardzistów atrakcję stanowić mogą niewielkich rozmiarów trasy narciarskie w Zawoi Czatoży. Ośrodek oferuje trzy wyciągi orczykowe. Ze względu na stosunkowo niewielką różnicę wzniesień sięgającą niemal 90 m, trasy te są odpowiednie dla początkujących miłośników sportów zimowych. Stoki są sztucznie naśnieżane oraz oświetlone, a ich dobre przygotowanie zapewnia ratrak. Istnieje także możliwość skorzystania z pomocy instruktorów narciarstwa.
Wodospad na Mosornym Groniu
Na miłośników górskich wędrówek, na szlaku prowadzącym na szczyt Mosorny Groń czeka jeden z największych beskidzkich wodospadów o wysokości 8 m. Oprócz pionowo spadającej wody, turyści mają możliwość obejrzenia doskonale wyeksponowanej budowy geologicznej, jaką jest tzw. flisz karpacki składający się z naprzemianległych warstw skał osadowych.
Perzanowska J., Grzegorczyk M. (red.). 2009. Obszary Natura 2000 w Małopolsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Strony internetowe:
http://www.iop.krakow.pl/karpaty
http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/wiem
http://www.obszary.natura2000.org.pl
http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/nat2000newsl/nat35_en.pdf
http://www.minrol.gov.pl/pol/content/view/full/308
http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/
http://potrawyregionalne.pl
http://www.trzyznakismaku.pl/produkty/
Obszar obejmuje koryto Czarnej Orawy od miejscowości Harkabuz do ujścia Lipnicy w okolicach Jeziora Orawskiego oraz dolne odcinki jej dopływów: Syhlec oraz Piekielnik z Borowym. Obszar położony jest głównie na terenie gminy Jabłonka i niewielkich fragmentów w gminach Czarny Dunajec i Raba Wyżna. Powierzchnia obszaru to ok. 184 ha, a długość odcinka rzeki objętego ochroną wynosi blisko 20 km. Rzekę w przewadze otaczają pola uprawne oraz pastwiska. Brzegi rzeki są płaskie, porośnięte wierzbami, miejscami występuja także łęgi.
Korbacz - ser z mleka krowiego
Żur chrzanowy na wędzonce
Bób z kapustą na wędzonym żeberku
Flaki z korpielem, grochem lub fasolą
Jagnięcina ze śliwkami
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy promujące produkty lokalne oraz kulturę regionu to m.in.:
Święto Borówki
Odbywa się co roku w drugiej połowie lipca w Zubrzycy Górnej. Borówki, zwane też czarnymi jagodami, w które obfitują babiogórskie lasy od dawna były ważnym składnikiem diety miejscowej ludności. Podczas Święta Borówki można zapoznać się z tradycjami dawnego handlu, ginącymi zawodami, działalnością twórców ludowych Orawy oraz poznać codzienne czynności wykonywane podczas prac w polu i zagrodzie oraz podczas wypasu zwierząt.
Konkurs na Najpiękniejszy Moj
Mój to okorowane drzewo, o wysokości co najmniej 10 metrów. Na jego końcu pozostawia się jedynie nietknięty wierzchołek, który przyozdabia się kolorowymi bibułkami. Zwyczaj ten sięga ponoć czasów antycznych, kiedy Grecy, Rzymianie, Etruskowie stawiali drzewka na swych domach, aby chronić je przed złymi mocami. Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stawianiu moja w Europie pochodzą z 1255 roku. Stawiano je wówczas przed kościołami, ratuszami, domami poważanych i zamożnych osób jako przejaw czci i życzliwości oraz przed domami dziewcząt jako oznaka miłości. Na Orawie stawianie mojów było tak powszechne, że w 1839r. wydano nawet zakaz ich stawiania w celu ochrony lasów przed dewastacją. Zwyczaj ten ma miejsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, używa się jodeł lub sosen. Ważne jest, aby na pniu umieścić napis wyjaśniający kto i dla kogo postawił moja. Stawiali je m.in. kawalerowie pod oknami domów dziewcząt, o których względy się ubiegali. Do tej pory co roku w gminie Jabłonka oraz pobliskiej gminie Lipnica Wielka odbywa się konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj”.
Konkurs na Tradycyjną Orawską Podłaźniczkę
Zanim do naszych domów na Boże Narodzenie zawitała choinka tradycyjną ozdobą była podłaźniczka, czyli wierzchołek jodły, sosny lub świerka wieszany pod sufitem. Ozdabiano je kolorową bibułą, gwiazdkami ze słomy, wstążkami, jabłkami, orzechami, ciasteczkami. Wierzono, że podłaźniczki mają magiczną moc i zapewnią powodzenie oraz urodzaj. W celu zachowania tej tradycji co roku Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Orawskie Centrum Kultury i Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce organizują konkurs na najpiękniejszą tradycyjną podłaźniczkę. Jury ocenia zgodność z tradycją, wykorzystanie tradycyjnych form i materiałów oraz estetykę wykonania.
Święto Bobu w Skawie
Bób stał się symbolem Skawy. Od pokoleń mieszkańcy Skawy nazywani są „bobiorzomi”. Od kilku lat w tej właśnie miejscowości odbywa się Święto Bobu. Jest to okazja do skosztowania potraw i przekąsek z bobu m.in.: smalcu z bobem, bobu w cieście i roladzie, sałatki orzechowej z bobem i wielu innych. Imprezie oprócz konkursu kulinarnego towarzyszą występy zespołów regionalnych, a także konkurs znajomości tradycji regionu oraz historii Skawy. Kościół drewniany w Orawce
Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela został wybudowany na początku II połowy XVII w. Jest to najstarszy kościół katolicki w regionie Górnej Orawy. W kościele znajdują się barokowe organy z 1670 roku.
Orawski Park Etnograficzny
Orawski Park Etnograficzny znajduje się w miejscowości Zubrzyca Górna. Skansen ukazuje kulturę oraz specyficzne budownictwo regionu. Teren parku poprzecinany jest strumieniami, które nadają urok temu miejscu.
http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://www.iop.krakow.pl/karpaty/Czarna_Orawa,11,strategia.html
http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=132
http://www.minrol.gov.pl
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to największy w południowej Polsce obszar, gdzie występuje kompleks kopułowych torfowisk wysokich. Torfowiska otoczone są licznymi łąkami, na których przeważa ekstensywny typ rolnictwa. Poza terenami użytkowanymi rolniczo nierzadko występują także pozostawione odłogiem i zarastające roślinnością krzewiastą łąki. Charakterystyczną cechą tego obszaru jest obecność gęstej sieci potoków oraz fragmentu rzeki Czarny Dunajec, która w naturalny sposób tworzy typowe meandry. Oprócz torfowisk oraz łąk powszechne są również tereny porośnięte lasami. Zlokalizowane są one głównie w południowej części chronionego obszaru. Dominują sosnowe i świerkowe bory bagienne, natomiast inne typy lasów spotykane w tym obszarze są efektem działalności człowieka. Poważnym zagrożeniem dla ostoi jest obecność kanałów melioracyjnych, którymi odprowadzana jest woda, prowadząc tym samym do obniżenia poziomu wód gruntowych. Ostoja Orawsko-Nowotarska zlokalizowana jest w pobliżu często odwiedzanych przez turystów rejonów Małopolski. Pomimo dobrej dostępności komunikacyjnej oraz bogatej oferty noclegowej, podmokły charakter chronionego terenu utrudnia bezpośrednie podziwianie jego walorów. Jednak dla ułatwienia turystom poznania zalet ostoi, udostępniono możliwość zwiedzania m.in. cennych torfowisk wysokich w leżącym na obszarze Natury 2000 rezerwacie „Bór na Czerwonem”. 
Obszar Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to miejsce o bogatych tradycjach, specyficznej gwarze oraz obrzędach kultywowanych do dziś. Oprócz produktów tradycyjnych typowych dla regionu Orawy (chleb orawski na liściu kapusty, orawskie zawijańce weselne, sałata po orawsku, krzonówka po orawsku) królują tutaj przysmaki górali podhalańskich.
Produkty oznaczone znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia
Do takich produktów należą:
Bryndza podhalańska
Bryndza to ser o bogatej historii i długiej tradycji. Jest to rodzaj miękkiego sera podpuszczkowego. W przeszłości był wykorzystywany jako środek płatniczy albo jako część daniny. Bryndzę po dziś dzień wykonuje się metodami tradycyjnymi, co daje gwarancję produktu wyjątkowego, o najwyższej jakości, na którą wpływ ma szczególne położenie miejsc wypasu, z ich zróżnicowaną, endemiczną roślinnością. Pieniński i Tatrzański Park Narodowy stanowią centrum wytwarzania tego rodzaju sera. Do produkcji bryndzy stosuje się mleko polskich owiec górskich, z ewentualną domieszką mleka krowiego rasy polskiej czerwonej (maksymalnie 40% całkowitej ilości mleka). Bryndzę wytwarza się od maja do września, w dziesięciu etapach. Produkcja odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem w powiecie nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach powiatu żywieckiego.
Redykołka
To wytwarzany na Podhalu mały ser o wadze nie przekraczającej 300 g w kształcie zwierzątka, ptaka, serduszka, wrzeciona. Wyrabiany jest w okresie maj-wrzesień z niepasteryzowanego mleka owiec rasy owca górska, z dopuszczalnym dodatkiem mleka krowiego od rasy polska krowa czerwona, nie większym niż 40% całkowitej masy mleka. Nazwa redykołki wzięła się od zwyczaju rozdawania jej podczas powrotu owiec do domu, czyli „redykowania”.
Oscypek
Jest to wędzony ser owczy o kształcie dwustronnego stożka, zdobiony w środkowej części wklęsłymi i wypukłymi wzorami. Oprócz owczego mleka ser zawiera „klog” (wysuszona, sproszkowana podpuszczka) oraz ewentualnie mleko krów rasy polskiej czerwonej w ilości nie przekraczającej 40%.
Fasola „Piękny Jaś”
Warunki klimatyczne oraz glebowe w Dolinie Dunajca sprzyjają uprawie fasoli „Piękny Jaś”. Decyduje o tym przede wszystkim duża zawartość magnezu w tutejszej glebie, korzystne usytuowanie plantacji (położone są nisko) i osłonięcie od wiatru, na który ta odmiana fasoli jest bardzo wrażliwa. Fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została oznaczona znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawiana jest w 11 gminach położonych w Dolinie rzeki Dunajec m.in.: Gródek nad Dunajcem, Tarnów, Pleśna, Żabno, Zakliczyn, Czchów.
Aby podtrzymać okoliczne tradycje w regionie odbywają się cykliczne imprezy kulturalne, takie jak m.in.:
Konkurs Potraw Regionalnych w Łopusznej
Już od ponad 40 lat w Łopusznej, w gminie Nowy Targ odbywa się Konkurs Potraw Regionalnych „Góralskie Jodło”. Gospodynie z Kół Gospodyń Wiejskich z okolicznych miejscowości prezentują przygotowane potrawy regionalne Podhala wraz z krótkim programem artystycznym (gawędy, śpiewy, scenki humorystyczne). Imprezie towarzyszy występ zespołów regionalnych.
Jarmark Podhalański
Tradycja tej imprezy wiąże się z jarmarkami, które od średniowiecza odbywają się w mieście z woli króla Kazimierza Wielkiego. Nowy Targ leżał na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, dlatego było to miasto utrzymujące się głównie z handlu, rolnictwa i rzemiosła. Wszystkie te elementy prezentowane są podczas Jarmarku Podhalańskiego. Ciekawym elementem jest plenerowe Muzeum, w którym prezentowane są zabytkowe przedmioty codziennego użytku z regionu nowotarskiego. Na stoiskach swoje prace prezentują twórcy ludowi, artyści, rzemieślnicy, są również stoiska z produktami i potrawami regionalnymi. Można również obejrzeć jak m.in. powstaje tradycyjna górska chałupa z drewnianych płazów, jak wyplata się wiklinowe kosze, jak wyrabia się gliniane garnki. Wydarzenie uświetniają zespoły regionalne. Rezerwat "Bór na Czerwonem"
Jedną z największych atrakcji regionu jest Torfowiskowy Rezerwat Przyrody "Bór na Czerwonem". Dla udostępnienia tego podmokłego terenu wyznaczono ścieżkę przyrodnio-edukacyjną. Mierząca 610 metrów trasa możliwa jest do zwiedzenia pieszo lub rowerem. Część trasy biegnie po drewnianych pomostach, co umożliwia zwiedzanie chronionego obszaru osobom niepełnosprawnym. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono specjalne tablice informacyjne z najważniejszymi faktami przyrodniczymi dotyczącymi rezerwatu. Zwiedzający na końcu ścieżki docierają na specjalną platformę widokową, z której podziwiać można rozległe torfowisko oraz okoliczne górskie krajobrazy.
Chochołów
Miejscowość Chochołów to jedna z największych atrakcji regionu. To znakomity przykład typowego budownictwa podhalańskiego. Ten obecnie zamieszkiwany przez lokalnych mieszkańców skansen powstawał na przełomie XVIII i XIX wieku. Wzniesione głównie z drewnianych płazów domostwa są na tyle unikatowe, że ponad 120 budynków objętych jest opieką konserwatorską.
Kościół pw. Najświętszej Trójcy w Czarnym Dunajcu
Pierwotnie początki świątyni sięgają XVI wieku, gdzie niewielki wówczas kościół zbudowany został z drewna. Kilkaset lat później kościół spłonął, lecz został odbudowany. W swojej historii był wielokrotnie modernizowany i remontowany.
Ścieżka przyrodnicza Torfowisko Baligówka
Powstała z inicjatywy Muzeum Tatrzańskiego ścieżka przyrodnicza biegnie z miejscowości Czarny Dunajec do wsi Piekielnik. Na początku trasy znajduje się „Bacówka Baligówka”, gdzie możliwa jest degustacja lokalnych wyrobów. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono 13 tablic, zawierających najważniejsze informacje dotyczące okolicznej przyrody. Czas przejścia ścieżki przyrodniczej wynosi około 2,5 godziny.
Strony internetowe
http://obszary.natura2000.org.pl
http://natura2000.gdos.gov.pl
TORFOWISKA ORAWSKO-NOWOTARSKIE PLB120007
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to największy w południowej Polsce obszar, gdzie występuje kompleks kopułowych torfowisk wysokich. Torfowiska otoczone są licznymi łąkami, na których przeważa ekstensywny typ rolnictwa. Poza terenami użytkowanymi rolniczo nierzadko występują także pozostawione odłogiem i zarastające roślinnością krzewiastą łąki. Charakterystyczną cechą tego obszaru jest obecność gęstej sieci potoków oraz fragmentu rzeki Czarny Dunajec, która w naturalny sposób tworzy typowe meandry. Oprócz torfowisk oraz łąk powszechne są również tereny porośnięte lasami. Zlokalizowane są one głównie w południowej części chronionego obszaru. Dominują sosnowe i świerkowe bory bagienne, natomiast inne typy lasów spotykane w tym obszarze są efektem działalności człowieka. Poważnym zagrożeniem dla ostoi jest obecność kanałów melioracyjnych, którymi odprowadzana jest woda, prowadząc tym samym do obniżenia poziomu wód gruntowych. Ostoja Orawsko-Nowotarska zlokalizowana jest w pobliżu często odwiedzanych przez turystów rejonów Małopolski. Pomimo dobrej dostępności komunikacyjnej oraz bogatej oferty noclegowej, podmokły charakter chronionego terenu utrudnia bezpośrednie podziwianie jego walorów. Jednak dla ułatwienia turystom poznania zalet ostoi, udostępniono możliwość zwiedzania m.in. cennych torfowisk wysokich w leżącym na obszarze Natury 2000 rezerwacie „Bór na Czerwonem”. 
Obszar Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to miejsce o bogatych tradycjach, specyficznej gwarze oraz obrzędach kultywowanych do dziś. Oprócz produktów tradycyjnych typowych dla regionu Orawy (chleb orawski na liściu kapusty, orawskie zawijańce weselne, sałata po orawsku, krzonówka po orawsku) królują tutaj przysmaki górali podhalańskich.
Produkty oznaczone znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia
Do takich produktów należą:
Bryndza podhalańska
Bryndza to ser o bogatej historii i długiej tradycji. Jest to rodzaj miękkiego sera podpuszczkowego. W przeszłości był wykorzystywany jako środek płatniczy albo jako część daniny. Bryndzę po dziś dzień wykonuje się metodami tradycyjnymi, co daje gwarancję produktu wyjątkowego, o najwyższej jakości, na którą wpływ ma szczególne położenie miejsc wypasu, z ich zróżnicowaną, endemiczną roślinnością. Pieniński i Tatrzański Park Narodowy stanowią centrum wytwarzania tego rodzaju sera. Do produkcji bryndzy stosuje się mleko polskich owiec górskich, z ewentualną domieszką mleka krowiego rasy polskiej czerwonej (maksymalnie 40% całkowitej ilości mleka). Bryndzę wytwarza się od maja do września, w dziesięciu etapach. Produkcja odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem w powiecie nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach powiatu żywieckiego.
Redykołka
To wytwarzany na Podhalu mały ser o wadze nie przekraczającej 300 g w kształcie zwierzątka, ptaka, serduszka, wrzeciona. Wyrabiany jest w okresie maj-wrzesień z niepasteryzowanego mleka owiec rasy owca górska, z dopuszczalnym dodatkiem mleka krowiego od rasy polska krowa czerwona, nie większym niż 40% całkowitej masy mleka. Nazwa redykołki wzięła się od zwyczaju rozdawania jej podczas powrotu owiec do domu, czyli „redykowania”.
Oscypek
Jest to wędzony ser owczy o kształcie dwustronnego stożka, zdobiony w środkowej części wklęsłymi i wypukłymi wzorami. Oprócz owczego mleka ser zawiera „klog” (wysuszona, sproszkowana podpuszczka) oraz ewentualnie mleko krów rasy polskiej czerwonej w ilości nie przekraczającej 40%.
Fasola „Piękny Jaś”
Warunki klimatyczne oraz glebowe w Dolinie Dunajca sprzyjają uprawie fasoli „Piękny Jaś”. Decyduje o tym przede wszystkim duża zawartość magnezu w tutejszej glebie, korzystne usytuowanie plantacji (położone są nisko) i osłonięcie od wiatru, na który ta odmiana fasoli jest bardzo wrażliwa. Fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została oznaczona znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawiana jest w 11 gminach położonych w Dolinie rzeki Dunajec m.in.: Gródek nad Dunajcem, Tarnów, Pleśna, Żabno, Zakliczyn, Czchów.
Aby podtrzymać okoliczne tradycje w regionie odbywają się cykliczne imprezy kulturalne, takie jak m.in.:
Konkurs Potraw Regionalnych w Łopusznej
Już od ponad 40 lat w Łopusznej, w gminie Nowy Targ odbywa się Konkurs Potraw Regionalnych „Góralskie Jodło”. Gospodynie z Kół Gospodyń Wiejskich z okolicznych miejscowości prezentują przygotowane potrawy regionalne Podhala wraz z krótkim programem artystycznym (gawędy, śpiewy, scenki humorystyczne). Imprezie towarzyszy występ zespołów regionalnych.
Jarmark Podhalański
Tradycja tej imprezy wiąże się z jarmarkami, które od średniowiecza odbywają się w mieście z woli króla Kazimierza Wielkiego. Nowy Targ leżał na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, dlatego było to miasto utrzymujące się głównie z handlu, rolnictwa i rzemiosła. Wszystkie te elementy prezentowane są podczas Jarmarku Podhalańskiego. Ciekawym elementem jest plenerowe Muzeum, w którym prezentowane są zabytkowe przedmioty codziennego użytku z regionu nowotarskiego. Na stoiskach swoje prace prezentują twórcy ludowi, artyści, rzemieślnicy, są również stoiska z produktami i potrawami regionalnymi. Można również obejrzeć jak m.in. powstaje tradycyjna górska chałupa z drewnianych płazów, jak wyplata się wiklinowe kosze, jak wyrabia się gliniane garnki. Wydarzenie uświetniają zespoły regionalne. Rezerwat "Bór na Czerwonem"
Jedną z największych atrakcji regionu jest Torfowiskowy Rezerwat Przyrody "Bór na Czerwonem". Dla udostępnienia tego podmokłego terenu wyznaczono ścieżkę przyrodnio-edukacyjną. Mierząca 610 metrów trasa możliwa jest do zwiedzenia pieszo lub rowerem. Część trasy biegnie po drewnianych pomostach, co umożliwia zwiedzanie chronionego obszaru osobom niepełnosprawnym. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono specjalne tablice informacyjne z najważniejszymi faktami przyrodniczymi dotyczącymi rezerwatu. Zwiedzający na końcu ścieżki docierają na specjalną platformę widokową, z której podziwiać można rozległe torfowisko oraz okoliczne górskie krajobrazy.
Chochołów
Miejscowość Chochołów to jedna z największych atrakcji regionu. To znakomity przykład typowego budownictwa podhalańskiego. Ten obecnie zamieszkiwany przez lokalnych mieszkańców skansen powstawał na przełomie XVIII i XIX wieku. Wzniesione głównie z drewnianych płazów domostwa są na tyle unikatowe, że ponad 120 budynków objętych jest opieką konserwatorską.
Kościół pw. Najświętszej Trójcy w Czarnym Dunajcu
Pierwotnie początki świątyni sięgają XVI wieku, gdzie niewielki wówczas kościół zbudowany został z drewna. Kilkaset lat później kościół spłonął, lecz został odbudowany. W swojej historii był wielokrotnie modernizowany i remontowany.
Ścieżka przyrodnicza Torfowisko Baligówka
Powstała z inicjatywy Muzeum Tatrzańskiego ścieżka przyrodnicza biegnie z miejscowości Czarny Dunajec do wsi Piekielnik. Na początku trasy znajduje się „Bacówka Baligówka”, gdzie możliwa jest degustacja lokalnych wyrobów. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono 13 tablic, zawierających najważniejsze informacje dotyczące okolicznej przyrody. Czas przejścia ścieżki przyrodniczej wynosi około 2,5 godziny.
W przygotowaniu
Strony internetowe
http://obszary.natura2000.org.p/
http://natura2000.gdos.gov.pl/
Pasmo Policy to obszar z dominującą rolą terenów leśnych. Jedynie niewielkie połacie terenu pozbawione są drzew i oprócz podnóży masywu Policy, występują sporadycznie w partiach szczytowych. Lasy tego obszaru odgrywają istotną rolę dla cennych gatunków ptaków. Stanowią one ważne siedlisko dla gatunków lęgowych, jak również dla gatunku migrującego, które wymieniono w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Gatunki zwierząt z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, występujące na obszarze Natura 2000 Pasmo Policy:
Ptaki • Włochatka Aegolius funereus • Orzeł przedni Aquila chrysaetos • Jarząbek Bonasa bonasia • Puchacz Bubo bubo • Dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos • Dzięcioł czarny Dryocopus martius • Sóweczka Glaucidium passerinum • Dzięcioł zielonosiwy Picus canus • Dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus • Puszczyk uralski Strix uralensis • Głuszec Tetrao urogallus • Drozd obrożny Turdus torquatus
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Bystra Sidzina:
Kołoc sidziński - placek z ciasta chlebowego i serowego, z pieprzem i cebulą.
Kwaśnica na żeberku wędzonym - potrawa jednogarnkowa z kiszonej kapusty na wywarze z żeberka wędzonego.
Kluski bulate z tartych ziemniaków i mąki razowej, omaszczone boczkiem, kwaśną śmietaną, mlekiem.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Zawoja:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy podtrzymujące tradycje i zwyczaje Orawy to m.in.:
Babiogórska Jesień
Jest to impreza kulturalna o trzydziestoletniej tradycji odbywająca się w Zawoi. Ma na celu prezentowanie i podtrzymywanie babiogórskiego folkloru oraz sztuki ludowej, a także przypomnienie o pasterskiej przeszłości regionu. Punktem kulminacyjnym imprezy jest powitanie redyku (powrót owiec z pastwiska). Dodatkowo prowadzone są warsztaty dla najmłodszych przybliżające kulturę pasterską, pokaz zajęć codziennych bacy, profesjonalny pokaz całego cyklu obróbki wełny. Wydarzeniu towarzyszą Targi Sztuki Ludowej i Rękodzieła Artystycznego.
Sianokosy Zawojskie
Koleją ciekawą imprezą odbywającą się w Zawoi są Sianokosy Zawojskie. W czasie ich trwania ma miejsce konkurs o Puchar Wójta Gminy Zawoja i tytuł Mistrza Sianokosów Zawojskich prowadzony przez pracowników Babiogórskiego Parku Narodowego. Każda drużyna zgłoszona do konkursu ma wyznaczony zagon i rywalizuje w takich konkurencjach jak m.in.: koszenie trawy tradycyjną ręczną kosą, roztrzepywanie i grabienie pokosów, stawianie skoszonej trawy w kopy na tzw. ostwiach. Wydarzeniu towarzyszą występy kapel i zespołów regionalnych. Babiogórski Park Narodowy
Jeden z najstarszych parków narodowych w Polsce - Babiogórski Park Narodowy, to zarazem jeden z najmniejszych obszarowych form ochrony przyrody w naszym kraju. Pomimo względnie niewielkiej powierzchni, park charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością. Stwierdzono obecność około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt oraz blisko 650 przedstawicieli roślin naczyniowych. Można spotkać także ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Wszyscy przedstawiciele flory i fauny zamieszkują obszary wykazujące typowy piętrowy układ roślinności, co obserwować mogą miłośnicy turystyki górskiej, wędrując licznymi szlakami turystycznymi. Podążając na najwyższy punkt masywu babiogórskiego – Diablak 1725m n.p.m., turyści mają możliwość odpoczynku i schronienia w liczącym sobie ponad wiek schronisku górskim.
Ośrodek Turystyczno-Narciarski „Mosorny Groń”
Dla miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu, zimą region oferuje możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Narciarze i snowboardziści mogą korzystać z kolei krzesełkowej, która pozwala na zjeżdżanie trasą narciarską o długości ponad 1400 m. Stok posiada system sztucznego zaśnieżania, a także jest regularnie równany przy pomocy ratraków.
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza, zaliczany do rezerwatów krajobrazowych, zlokalizowany jest po północnej stronie Masywu Policy. Turyści podążając szlakiem zielonym, biegnącym przez wysokogórski świerkowy las rezerwatu, mają możliwość spotkania wielu gatunków roślin chronionych, ptaków oraz innych przedstawicieli fauny.
http://natura2000.gdos.gov.pl/
http://geoserwis.gdos.gov.pl/
http://obszary.natura2000.org.pl/
http://gajanet.pl/
http://www.minrol.gov.pl/
http://www.widoczek.nets.pl/
http://www.trzyznakismaku.pl/
http://www.iop.krakow.pl/
http://www.zawoja-ski.pl/
http://www.sucha.katowice.lasy.gov.pl/
http://www.bgpn.pl/
Obszar Natura 2000 Na Policy to niedużej wielkości teren zlokalizowany na grzbiecie Masywu Policy oraz na jego stromych, północnych stokach. Obszar ten w południowej części pokrywa się z obszarem Natura 2000 Pasmo Policy. Masyw górski zbudowany z piaskowców magurskich, w obrębie granic ostoi niemal w całości porośnięty jest lasami. Bezpośrednie okolice obszaru Na Policy są dobrze rozwinięte pod kątem komunikacyjnym jak i ze względu na ofertę noclegową. Przez teren ostoi przebiega szlak turystyki pieszej biegnący z Zawoi przez najwyższe szczyty obszaru siedliskowego.
Ostoja siedliskowa jest bardzo cennym obszarem pod kątem walorów przyrodniczych. Występują tu zbiorowiska leśne wraz z innymi siedliskami o naturalnym, niezmienionym przez człowieka charakterze. Tereny te stanowią również szlak migracyjny dla ssaków. Z załączników I i II Dyrektywy Siedliskowej wymieniono tu, aż 7 gatunków i 6 siedlisk. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Na Policy: (*) siedliska priorytetowe • Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)* • Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) • Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) • Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion) • Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani)* • Górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie) Gatunki roślin z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące na obszarze Natura 2000 Na Policy: (*) gatunki priorytetowe • Tojad morawski Aconitum firmum ssp. moravicum Gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, występujące na obszarze Natura 2000 Na Policy: (*) gatunki priorytetowe Bezkręgowce • Biegacz urozmaicony Carabus variolosus • Sichrawa karpacka Pseudogaurotina excellens* Kręgowce Płazy • Kumak górski Bombina variegata • Traszka karpacka Triturus montandoni Ssaki • Wilk Canis lupus* • Ryś Lynx lynx • Niedźwiedź Ursus arctos*
Do potraw tradycyjnych, charakterystycznych dla gminy Zawoja należą:Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Na terenie gminy odbywają się cykliczne imprezy kulturalne promujące region oraz jego tradycje. Są to m.in.:
Babiogórska Jesień
Jest to impreza kulturalna o trzydziestoletniej tradycji odbywająca się w Zawoi. Ma na celu prezentowanie i podtrzymywanie babiogórskiego folkloru oraz sztuki ludowej, a także przypomnienie o pasterskiej przeszłości regionu. Punktem kulminacyjnym imprezy jest powitanie redyku (powrót owiec z pastwiska). Dodatkowo prowadzone są warsztaty dla najmłodszych przybliżające kulturę pasterską, pokaz zajęć codziennych bacy, profesjonalny pokaz całego cyklu obróbki wełny. Wydarzeniu towarzyszą Targi Sztuki Ludowej i Rękodzieła Artystycznego.
Sianokosy Zawojskie
Kolejną ciekawą imprezą odbywającą się w Zawoi są Sianokosy Zawojskie. W czasie ich trwania ma miejsce konkurs o Puchar Wójta Gminy Zawoja i tytuł Mistrza Sianokosów Zawojskich, prowadzony przez pracowników Babiogórskiego Parku Narodowego. Każda drużyna zgłoszona do konkursu ma wyznaczony zagon i rywalizuje w takich konkurencjach jak m.in.: koszenie trawy tradycyjną ręczną kosą, roztrzepywanie i grabienie pokosów, stawianie skoszonej trawy w kopy na tzw. ostwiach. Wydarzeniu towarzyszą występy kapel i zespołów regionalnych. Babiogórski Park Narodowy
Jeden z najstarszych parków narodowych w Polsce - Babiogórski Park Narodowy, to zarazem jeden z najmniejszych obszarowych form ochrony przyrody w naszym kraju. Pomimo względnie niewielkiej powierzchni, park charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością. Stwierdzono obecność około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt oraz blisko 650 przedstawicieli roślin naczyniowych. Można spotkać także ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Wszyscy przedstawiciele flory i fauny zamieszkują obszary wykazujące typowy piętrowy układ roślinności, co obserwować mogą miłośnicy turystyki górskiej, wędrując licznymi szlakami turystycznymi. Podążając na najwyższy punkt masywu babiogórskiego – Diablak 1725 m n.p.m., turyści mają możliwość odpoczynku i schronienia w liczącym sobie ponad wiek schronisku górskim.
Ośrodek Turystyczno-Narciarski „Mosorny Groń”
Dla miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu, zimą region oferuje możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Narciarze i snowboardziści mogą korzystać z kolei krzesełkowej, która pozwala na zjeżdżanie trasą narciarską o długości ponad 1400 m. Stok posiada system sztucznego zaśnieżania, a także jest regularnie równany przy pomocy ratraków.
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza
Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza, zaliczany do rezerwatów krajobrazowych, zlokalizowany jest po północnej stronie Masywu Policy. Turyści podążając szlakiem zielonym, biegnącym przez wysokogórski świerkowy las rezerwatu, mają możliwość spotkania wielu gatunków roślin chronionych, ptaków oraz innych przedstawicieli fauny.
http://natura2000.gdos.gov.pl/
http://geoserwis.gdos.gov.pl/
http://obszary.natura2000.org.pl/
http://gajanet.pl/
http://www.minrol.gov.pl/
http://www.widoczek.nets.pl/
http://www.trzyznakismaku.pl/
http://www.iop.krakow.pl/
http://www.zawoja-ski.pl/
http://www.sucha.katowice.lasy.gov.pl/
http://www.bgpn.pl/
Masyw Babiogórski jest najwyższym pasmem górskim Beskidu Wysokiego. Drugi co do wielkości w Polsce masyw, zbudowany jest z utworów piaskowcowych, margli oraz łupków należących do fliszu karpackiego. Obszar ten wchodzi w skład łańcucha górskiego Karpat Polskich. Z najwyższego szczytu (Diablak), wznoszącego się na wysokość 1725 m n.p.m., w kierunku północnym, w wyniku działalności ruchów masowych widoczne są stromo opadające stoki. Powstałe podczas licznych osuwisk nisze obecnie wypełnione są wodą i tworzą liczne, malownicze jeziorka. Na obszarze Babiej Góry bardzo cenne są powszechnie występujące w postaci m.in. torfowisk obszary podmokłe, zlokalizowane u podnóży wzniesień. W przeciwieństwie do północnej części, zbocza południowe są łagodnie nachylone i mniej urozmaicone. Widoczna z wierzchołka masywu panorama umożliwia podziwianie górskiego krajobrazu we wszystkich kierunkach. W pogodne dni dostrzec można strome tatrzańskie szczyty, łagodniejsze wzniesienia większości pasm Beskidów, Gorce oraz pobliską Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Obszar ten cechują bardzo specyficzne warunki atmosferyczne, gdyż w krótkim czasie pogoda może całkowicie się odmienić. O atrakcyjności obszaru decydują walory przyrodnicze, liczne szlaki górskie o zróżnicowanym poziomie trudności, dobrze rozwinięta baza noclegowa oraz dostępność komunikacyjna.
Obszar Natura 2000 Babia Góra jest bardzo cenny ze względu na walory ornitologiczne. Na najliczniejszą grupę kręgowców składają się gatunki zarówno lęgowe, jak i przebywające sezonowo. To także ptactwo zamieszkujące obszary przylegające do ostoi, wykorzystujące Babią Górę jako miejsce żerowania. Pomimo stosunkowo ubogich warunków wodnych na obszarze zaobserwować można gatunki ptaków wodnych. Na chronionym terenie stwierdzono obecność aż 22 gatunków ptaków, które występują w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Gatunki zwierząt z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, występujące na obszarze Natura 2000 Babia Góra:
Ptaki • Włochatka Aegolius funereus • Zimorodek Alcedo atthis • Siwerniak Anthus spinoletta • Jarząbek Bonasa bonasia • Puchacz Bubo bubo • Bocian czarny Ciconia nigra • Pluszcz Cinclus cinclus • Dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos • Dzięcioł czarny Dryocopus martius • Muchołówka mała Ficedula parva • Sóweczka Glaucidium passerinum • Gąsiorek Lanis collurio • Lerka Lullula arborea • Pliszka górska Motacilla cinerea • Dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus • Dzięcioł zielonosiwy Picus Canus • Płochacz halny Prunella collaris • Słonka Scolopax rusticola • Puszczyk uralski Strix uralensis • Cietrzew Tetrao tetrix • Głuszec Tetrao urogallus • Drozd obrożny Turdus torquatus
Górale Orawscy zamieszkują 14 wsi leżących u podnóża najwyższego szczytu Beskidu Wysokiego - Babiej Góry. Są to m.in.: Jabłonka, Chyżne, Lipnica Mała i Wielka, Orawka, Zubrzyca Dolna i Górna. Ich głównym źródłem utrzymania było pasterstwo, rolnictwo, hodowla drobiu oraz wyrób płócien.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Zawoja:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy podtrzymujące tradycje i zwyczaje Orawy to m.in.:
Święto Borówki
Odbywa się co roku w drugiej połowie lipca w Zubrzycy Górnej. Borówki, zwane też czarnymi jagodami, w które obfitują babiogórskie lasy od dawna były ważnym składnikiem diety miejscowej ludności. Podczas Święta Borówki można zapoznać się z tradycjami dawnego handlu, ginącymi zawodami, działalnością twórców ludowych Orawy oraz poznać codzienne czynności wykonywane podczas prac w polu i zagrodzie oraz podczas wypasu zwierząt.
Konkurs na Najpiękniejszy Mój
Mój to okorowane drzewo, o wysokości co najmniej 10 metrów. Na jego końcu pozostawia się jedynie nietknięty wierzchołek, który przyozdabia się kolorowymi bibułkami. Zwyczaj ten sięga ponoć czasów antycznych, kiedy Grecy, Rzymianie, Etruskowie stawiali drzewka na swych domach, aby chronić je przed złymi mocami. Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stawianiu moja w Europie pochodzą z 1255 roku. Stawiano je wówczas przed kościołami, ratuszami, domami poważanych i zamożnych osób jako przejaw czci i życzliwości. Na Zwyczaj ten ma miejsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, używa się jodeł lub sosen. Do tej pory co roku w gminie Jabłonka oraz pobliskiej gminie Lipnica Wielka odbywa się konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj”.
Konkurs na Tradycyjną Orawską Podłaźniczkę
Zanim do naszych domów na Boże Narodzenie zawitała choinka tradycyjną ozdobą była podłaźniczka, czyli wierzchołek jodły, sosny lub świerka wieszany pod sufitem. Ozdabiano je kolorową bibułą, gwiazdkami ze słomy, wstążkami, jabłkami, orzechami, ciasteczkami. Wierzono, że podłaźniczki mają magiczną moc i zapewnią powodzenie oraz urodzaj. W celu zachowania tej tradycji co roku Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Orawskie Centrum Kultury i Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce organizują konkurs na najpiękniejszą tradycyjną podłaźniczkę. Jury ocenia zgodność z tradycją, wykorzystanie tradycyjnych form i materiałów oraz estetykę wykonania. Babiogórski Park Narodowy
Powstały w 1954 roku Babiogórski Park Narodowy pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów odznacza się zadziwiająco dużą różnorodnością biologiczną. Można tam spotkać około 650 gatunków roślin naczyniowych, 280 przedstawicieli mszaków oraz ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Równie bogata jest także fauna parku, gdyż udokumentowano około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt. Rejon ten cechuje się typowym piętrowym układem roślinności. Szczytowe partie masywu górskiego, wraz z najwyższym punktem (Diablak 1725 m n.p.m.), umożliwiają podziwianie niepowtarzalnej, rozpościerającej się we wszystkich kierunkach panoramy. Babiogórski Park Narodowy, ze względu na wiele kilometrów oznakowanych szlaków turystycznych sprzyja także górskim wędrówkom.
Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego
Zlokalizowany w należącym do dyrekcji Parku Narodowego drewnianym budynku ośrodek, mieści ekspozycję poświęconą tematyce przyrodniczej oraz etnograficznej. Wystawa porusza zarówno zagadnienia dotyczące lokalnej społeczności, jak i zwraca uwagę na problemy ekologiczne. Ośrodek oferuje także zbudowany ze skał i kamieni ogród, z typową babiogórską roślinnością oraz tzw. „Ogród Zmysłów”.
Skansen PTTK im. Jana Żaka w Zawoi Markowej
Prezentujący tradycyjne budownictwo mieszkańców Babiej Góry skansen, należy do Oddziału PTTK Ziemi Babiogórskiej z siedzibą w Suchej Beskidzkiej. Wśród zasobów skansenu wyróżnić można trzy zabudowania: kapliczka, kuźnia i spichlerzyk. Około dwustuletnia, funkcjonująca do roku 1987 jako dom mieszkalny chata, obecnie jest miejscem gdzie znajduje się wystawa etnograficzna. W kolejnym budynku znajduje się ekspozycja dotycząca historii turystyki Babiej Góry, natomiast trzeci budynek to zmodernizowana budowla, która pełni funkcję pokoi gościnnych, a także sali kongresowej.
Ośrodek Turystyczno - Narciarski „Mosorny Groń”
Odpoczywający zimą turyści mają możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Na gości ośrodka czeka nowoczesna kolej krzesełkowa, trasa narciarska o długości ponad 1400 m i różnicy wzniesień wynoszącej 336 m. Stok narciarski jest sztucznie naśnieżany, oświetlony oraz ratrakowany. Dla osób chcących podnieść swoje umiejętności, stacja oferuje możliwość nauki pod okiem instruktora narciarskiego.
Wyciągi „Baca”
Dla mniej wymagających narciarzy oraz snowboardzistów atrakcję stanowić mogą niewielkich rozmiarów trasy narciarskie w Zawoi Czatoży. Ośrodek oferuje trzy wyciągi orczykowe. Ze względu na stosunkowo niewielką różnicę wzniesień sięgającą niemal 90 m, trasy te są odpowiednie dla początkujących miłośników sportów zimowych. Stoki są sztucznie naśnieżane oraz oświetlone, a ich dobre przygotowanie zapewnia ratrak. Istnieje także możliwość skorzystania z pomocy instruktorów narciarstwa.
Wodospad na Mosornym Groniu
Na miłośników górskich wędrówek, na szlaku prowadzącym na szczyt Mosorny Groń czeka jeden z największych beskidzkich wodospadów o wysokości 8 m. Oprócz pionowo spadającej wody, turyści mają możliwość obejrzenia doskonale wyeksponowanej budowy geologicznej, jaką jest tzw. flisz karpacki składający się z naprzemianległych warstw skał osadowych.
Perzanowska J., Grzegorczyk M. (red.). 2009. Obszary Natura 2000 w Małopolsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Strony internetowe:
http://www.iop.krakow.pl/karpaty
http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/wiem
http://www.obszary.natura2000.org.pl
http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/nat2000newsl/nat35_en.pdf
http://www.minrol.gov.pl/pol/content/view/full/308
http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/
http://potrawyregionalne.pl
http://www.trzyznakismaku.pl/produkty/
Masyw Babiogórski jest najwyższym pasmem górskim Beskidu Wysokiego. Drugi co do wielkości w Polsce masyw, zbudowany jest z utworów piaskowcowych, margli oraz łupków należących do fliszu karpackiego. Obszar ten wchodzi w skład łańcucha górskiego Karpat Polskich. Z najwyższego szczytu (Diablak), wznoszącego się na wysokość 1725 m n.p.m., w kierunku północnym, w wyniku działalności ruchów masowych widoczne są stromo opadające stoki. Powstałe podczas licznych osuwisk nisze obecnie wypełnione są wodą i tworzą liczne, malownicze jeziorka. Na obszarze Babiej Góry bardzo cenne są powszechnie występujące w postaci m.in. torfowisk obszary podmokłe, zlokalizowane u podnóży wzniesień. W przeciwieństwie do północnej części, zbocza południowe są łagodnie nachylone i mniej urozmaicone. Widoczna z wierzchołka masywu panorama umożliwia podziwianie górskiego krajobrazu we wszystkich kierunkach. W pogodne dni dostrzec można strome tatrzańskie szczyty, łagodniejsze wzniesienia większości pasm Beskidów, Gorce oraz pobliską Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Obszar ten cechują bardzo specyficzne warunki atmosferyczne, gdyż w krótkim czasie pogoda może całkowicie się odmienić. O atrakcyjności obszaru decydują walory przyrodnicze, liczne szlaki górskie o zróżnicowanym poziomie trudności, dobrze rozwinięta baza noclegowa oraz dostępność komunikacyjna.
Masyw babiogórski cechuje się bardzo cennymi walorami przyrodniczymi. Ponad 90% powierzchni chronionego obszaru porastają lasy. Wyraźnie widoczna jest charakterystyczna dla rejonów górskich roślinność piętrowa, z jedynym wśród polskich Beskidów piętrem alpejskim. Obszar ten jest szczególnie cenny ze względu na występowanie aż 19 typów siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Ponadto udokumentowano obecność 17 przedstawicieli gatunków zwierząt i roślin z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Ostoja Babiogórska: (*) siedliska priorytetowe • Wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro-Vaccinietum) • Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)* • Subalpejskie zarośla wierzbowe wierzby lapońskiej lub śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacae) • Wysokogórskie murawy acidofilne (Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska śnieżne (Salicion herbaceae) • Nawapienne murawy wysokogórskie (Seslerion tatrae) i wyleżyska śnieżne (Arabidion coeruleae) • Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie)* • Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) • Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion) • Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) • Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk • Piargi i gołoborza krzemianowe • Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania • Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) • Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion) • Górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum) • Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani)* • Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)* • Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)* • Górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie) Gatunki roślin z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące na obszarze Natura 2000 Ostoja Babiogórska: (*) gatunki priorytetowe • Tojad morawski Aconitum firmum ssp. moravicum • Bezlist okrywowy Buxbaumia viridis • Tocja karpacka Tozzia carpathica Gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące na obszarze Natura 2000 Ostoja Babiogórska: (*) gatunki priorytetowe Bezkręgowce • Biegacz urozmaicony Carabus variolosus • Sichrawa karpacka Pseudogaurotina excellens * • Zagłębek bruzdkowany Rhysodes sulcatus Kręgowce Płazy • Kumak górski Bombina variegata • Traszka grzebieniasta Triturus cristatus • Traszka karpacka Triturus montandoni Ssaki • Wilk Canis lupus* • Wydra Lutra lutra • Ryś Lynx lynx • Darniówka tatrzańska Microtus tatricus • Nocek Bechsteina Myotis bechsteini • Nocek orzęsiony Myotis emarginatus • Nocek duży Myotis myotis • Niedźwiedź brunatny Ursus arctos*
Górale Orawscy zamieszkują 14 wsi leżących u podnóża najwyższego szczytu Beskidu Wysokiego - Babiej Góry. Są to m.in.: Jabłonka, Chyżne, Lipnica Mała i Wielka, Orawka, Zubrzyca Dolna i Górna. Ich głównym źródłem utrzymania było pasterstwo, rolnictwo, hodowla drobiu oraz wyrób płócien.
Produkty regionalne charakterystyczne dla gminy Zawoja:
Zupa pokrzywowa
Zupa gotowana ze świeżych lub suszonych pokrzyw, przyrządzana jest od ponad 100 lat. Do zupy dodaje się dużą ilość jarzyn. Zabiela się ją kwaśną śmietaną i podaje z ugotowanymi ziemniakami.
Kwasiora na serwatce
To zupa, której tradycja przyrządzania sięga już trzech stuleci. Przygotowywana jest z żuru na zakwasie z mąki żytniej, serwatki oraz kapusty kiszonej, zagęszczana zasmażką.
Kołacz zawojski
Przepis na kołacz musiała znać każda dobra gospodyni. W Zawoi jest on wypiekany już od stu lat. Przyrządzano je na słodko z serem lub z makiem na wesela oraz Boże Narodzenie i Wielkanoc. Specjalnością regionu były jednak kołacze przyrządzane „na słono” z serem i cebulą.
Bukta z borówkami
Bukta to rodzaj odświętnego ciasta drożdżowego. Tradycja wypiekania bukty sięga już 100 lat.
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy podtrzymujące tradycje i zwyczaje Orawy to m.in.:
Święto Borówki
Odbywa się co roku w drugiej połowie lipca w Zubrzycy Górnej. Borówki, zwane też czarnymi jagodami, w które obfitują babiogórskie lasy od dawna były ważnym składnikiem diety miejscowej ludności. Podczas Święta Borówki można zapoznać się z tradycjami dawnego handlu, ginącymi zawodami, działalnością twórców ludowych Orawy oraz poznać codzienne czynności wykonywane podczas prac w polu i zagrodzie oraz podczas wypasu zwierząt.
Konkurs na Najpiękniejszy Mój
Mój to okorowane drzewo, o wysokości co najmniej 10 metrów. Na jego końcu pozostawia się jedynie nietknięty wierzchołek, który przyozdabia się kolorowymi bibułkami. Zwyczaj ten sięga ponoć czasów antycznych, kiedy Grecy, Rzymianie, Etruskowie stawiali drzewka na swych domach, aby chronić je przed złymi mocami. Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stawianiu moja w Europie pochodzą z 1255 roku. Stawiano je wówczas przed kościołami, ratuszami, domami poważanych i zamożnych osób jako przejaw czci i życzliwości. Na Zwyczaj ten ma miejsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, używa się jodeł lub sosen. Do tej pory co roku w gminie Jabłonka oraz pobliskiej gminie Lipnica Wielka odbywa się konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj”.
Konkurs na Tradycyjną Orawską Podłaźniczkę
Zanim do naszych domów na Boże Narodzenie zawitała choinka tradycyjną ozdobą była podłaźniczka, czyli wierzchołek jodły, sosny lub świerka wieszany pod sufitem. Ozdabiano je kolorową bibułą, gwiazdkami ze słomy, wstążkami, jabłkami, orzechami, ciasteczkami. Wierzono, że podłaźniczki mają magiczną moc i zapewnią powodzenie oraz urodzaj. W celu zachowania tej tradycji co roku Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Orawskie Centrum Kultury i Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce organizują konkurs na najpiękniejszą tradycyjną podłaźniczkę. Jury ocenia zgodność z tradycją, wykorzystanie tradycyjnych form i materiałów oraz estetykę wykonania. Babiogórski Park Narodowy
Powstały w 1954 roku Babiogórski Park Narodowy pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów odznacza się zadziwiająco dużą różnorodnością biologiczną. Można tam spotkać około 650 gatunków roślin naczyniowych, 280 przedstawicieli mszaków oraz ponad 1300 gatunków grzybów i porostów. Równie bogata jest także fauna parku, gdyż udokumentowano około 4500 gatunków i podgatunków zwierząt. Rejon ten cechuje się typowym piętrowym układem roślinności. Szczytowe partie masywu górskiego, wraz z najwyższym punktem (Diablak 1725 m n.p.m.), umożliwiają podziwianie niepowtarzalnej, rozpościerającej się we wszystkich kierunkach panoramy. Babiogórski Park Narodowy, ze względu na wiele kilometrów oznakowanych szlaków turystycznych sprzyja także górskim wędrówkom.
Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego
Zlokalizowany w należącym do dyrekcji Parku Narodowego drewnianym budynku ośrodek, mieści ekspozycję poświęconą tematyce przyrodniczej oraz etnograficznej. Wystawa porusza zarówno zagadnienia dotyczące lokalnej społeczności, jak i zwraca uwagę na problemy ekologiczne. Ośrodek oferuje także zbudowany ze skał i kamieni ogród, z typową babiogórską roślinnością oraz tzw. „Ogród Zmysłów”.
Skansen PTTK im. Jana Żaka w Zawoi Markowej
Prezentujący tradycyjne budownictwo mieszkańców Babiej Góry skansen, należy do Oddziału PTTK Ziemi Babiogórskiej z siedzibą w Suchej Beskidzkiej. Wśród zasobów skansenu wyróżnić można trzy zabudowania: kapliczka, kuźnia i spichlerzyk. Około dwustuletnia, funkcjonująca do roku 1987 jako dom mieszkalny chata, obecnie jest miejscem gdzie znajduje się wystawa etnograficzna. W kolejnym budynku znajduje się ekspozycja dotycząca historii turystyki Babiej Góry, natomiast trzeci budynek to zmodernizowana budowla, która pełni funkcję pokoi gościnnych, a także sali kongresowej.
Ośrodek Turystyczno - Narciarski „Mosorny Groń”
Odpoczywający zimą turyści mają możliwość skorzystania z usług stacji narciarskiej „Mosorny Groń”. Na gości ośrodka czeka nowoczesna kolej krzesełkowa, trasa narciarska o długości ponad 1400 m i różnicy wzniesień wynoszącej 336 m. Stok narciarski jest sztucznie naśnieżany, oświetlony oraz ratrakowany. Dla osób chcących podnieść swoje umiejętności, stacja oferuje możliwość nauki pod okiem instruktora narciarskiego.
Wyciągi „Baca”
Dla mniej wymagających narciarzy oraz snowboardzistów atrakcję stanowić mogą niewielkich rozmiarów trasy narciarskie w Zawoi Czatoży. Ośrodek oferuje trzy wyciągi orczykowe. Ze względu na stosunkowo niewielką różnicę wzniesień sięgającą niemal 90 m, trasy te są odpowiednie dla początkujących miłośników sportów zimowych. Stoki są sztucznie naśnieżane oraz oświetlone, a ich dobre przygotowanie zapewnia ratrak. Istnieje także możliwość skorzystania z pomocy instruktorów narciarstwa.
Wodospad na Mosornym Groniu
Na miłośników górskich wędrówek, na szlaku prowadzącym na szczyt Mosorny Groń czeka jeden z największych beskidzkich wodospadów o wysokości 8 m. Oprócz pionowo spadającej wody, turyści mają możliwość obejrzenia doskonale wyeksponowanej budowy geologicznej, jaką jest tzw. flisz karpacki składający się z naprzemianległych warstw skał osadowych.
Perzanowska J., Grzegorczyk M. (red.). 2009. Obszary Natura 2000 w Małopolsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Strony internetowe:
http://www.iop.krakow.pl/karpaty
http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/wiem
http://www.obszary.natura2000.org.pl
http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/nat2000newsl/nat35_en.pdf
http://www.minrol.gov.pl/pol/content/view/full/308
http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/
http://potrawyregionalne.pl
http://www.trzyznakismaku.pl/produkty/
Obszar obejmuje koryto Czarnej Orawy od miejscowości Harkabuz do ujścia Lipnicy w okolicach Jeziora Orawskiego oraz dolne odcinki jej dopływów: Syhlec oraz Piekielnik z Borowym. Obszar położony jest głównie na terenie gminy Jabłonka i niewielkich fragmentów w gminach Czarny Dunajec i Raba Wyżna. Powierzchnia obszaru to ok. 184 ha, a długość odcinka rzeki objętego ochroną wynosi blisko 20 km. Rzekę w przewadze otaczają pola uprawne oraz pastwiska. Brzegi rzeki są płaskie, porośnięte wierzbami, miejscami występuja także łęgi.
Na terenie obszaru Czarna Orawa wyznaczono trzy typy siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Na obszarze występują 3 gatunki ryb oraz minogi, które wpisane są do Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Największa ilość siedlisk i gatunków znajduje się w górnym i środkowym biegu rzeki Czarna Orawa, a także w rzece Piekielnik. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Czarna Orawa: (*) siedliska priorytetowe • Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków • Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) • Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)* Gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Czarna Orawa: (*) gatunki priorytetowe Kręgowce Ryby i kręgouste • Brzana peloponeska Barbus peloponnesius • Koza Cobitis taenia • Głowacz białopłetwy Cottus gobio • Minóg Eudontomyzon spp. • Minóg strumieniowy Lampetra planeri Płazy • Kumak górski Bombina variegataProdukty regionalne charakterystyczne dla gminy Raba Wyżna to m.in.:
Korbacz - ser z mleka krowiego
Żur chrzanowy na wędzonce
Bób z kapustą na wędzonym żeberku
Flaki z korpielem, grochem lub fasolą
Jagnięcina ze śliwkami
Wydarzenia kulturalne oraz konkursy promujące produkty lokalne oraz kulturę regionu to m.in.:
Święto Borówki
Odbywa się co roku w drugiej połowie lipca w Zubrzycy Górnej. Borówki, zwane też czarnymi jagodami, w które obfitują babiogórskie lasy od dawna były ważnym składnikiem diety miejscowej ludności. Podczas Święta Borówki można zapoznać się z tradycjami dawnego handlu, ginącymi zawodami, działalnością twórców ludowych Orawy oraz poznać codzienne czynności wykonywane podczas prac w polu i zagrodzie oraz podczas wypasu zwierząt.
Konkurs na Najpiękniejszy Moj
Mój to okorowane drzewo, o wysokości co najmniej 10 metrów. Na jego końcu pozostawia się jedynie nietknięty wierzchołek, który przyozdabia się kolorowymi bibułkami. Zwyczaj ten sięga ponoć czasów antycznych, kiedy Grecy, Rzymianie, Etruskowie stawiali drzewka na swych domach, aby chronić je przed złymi mocami. Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stawianiu moja w Europie pochodzą z 1255 roku. Stawiano je wówczas przed kościołami, ratuszami, domami poważanych i zamożnych osób jako przejaw czci i życzliwości oraz przed domami dziewcząt jako oznaka miłości. Na Orawie stawianie mojów było tak powszechne, że w 1839r. wydano nawet zakaz ich stawiania w celu ochrony lasów przed dewastacją. Zwyczaj ten ma miejsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, używa się jodeł lub sosen. Ważne jest, aby na pniu umieścić napis wyjaśniający kto i dla kogo postawił moja. Stawiali je m.in. kawalerowie pod oknami domów dziewcząt, o których względy się ubiegali. Do tej pory co roku w gminie Jabłonka oraz pobliskiej gminie Lipnica Wielka odbywa się konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj”.
Konkurs na Tradycyjną Orawską Podłaźniczkę
Zanim do naszych domów na Boże Narodzenie zawitała choinka tradycyjną ozdobą była podłaźniczka, czyli wierzchołek jodły, sosny lub świerka wieszany pod sufitem. Ozdabiano je kolorową bibułą, gwiazdkami ze słomy, wstążkami, jabłkami, orzechami, ciasteczkami. Wierzono, że podłaźniczki mają magiczną moc i zapewnią powodzenie oraz urodzaj. W celu zachowania tej tradycji co roku Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Orawskie Centrum Kultury i Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce organizują konkurs na najpiękniejszą tradycyjną podłaźniczkę. Jury ocenia zgodność z tradycją, wykorzystanie tradycyjnych form i materiałów oraz estetykę wykonania.
Święto Bobu w Skawie
Bób stał się symbolem Skawy. Od pokoleń mieszkańcy Skawy nazywani są „bobiorzomi”. Od kilku lat w tej właśnie miejscowości odbywa się Święto Bobu. Jest to okazja do skosztowania potraw i przekąsek z bobu m.in.: smalcu z bobem, bobu w cieście i roladzie, sałatki orzechowej z bobem i wielu innych. Imprezie oprócz konkursu kulinarnego towarzyszą występy zespołów regionalnych, a także konkurs znajomości tradycji regionu oraz historii Skawy. Kościół drewniany w Orawce
Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela został wybudowany na początku II połowy XVII w. Jest to najstarszy kościół katolicki w regionie Górnej Orawy. W kościele znajdują się barokowe organy z 1670 roku.
Orawski Park Etnograficzny
Orawski Park Etnograficzny znajduje się w miejscowości Zubrzyca Górna. Skansen ukazuje kulturę oraz specyficzne budownictwo regionu. Teren parku poprzecinany jest strumieniami, które nadają urok temu miejscu.
http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
http://natura2000.gdos.gov.pl
http://www.iop.krakow.pl/karpaty/Czarna_Orawa,11,strategia.html
http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=132
http://www.minrol.gov.pl
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to największy w południowej Polsce obszar, gdzie występuje kompleks kopułowych torfowisk wysokich. Torfowiska otoczone są licznymi łąkami, na których przeważa ekstensywny typ rolnictwa. Poza terenami użytkowanymi rolniczo nierzadko występują także pozostawione odłogiem i zarastające roślinnością krzewiastą łąki. Charakterystyczną cechą tego obszaru jest obecność gęstej sieci potoków oraz fragmentu rzeki Czarny Dunajec, która w naturalny sposób tworzy typowe meandry. Oprócz torfowisk oraz łąk powszechne są również tereny porośnięte lasami. Zlokalizowane są one głównie w południowej części chronionego obszaru. Dominują sosnowe i świerkowe bory bagienne, natomiast inne typy lasów spotykane w tym obszarze są efektem działalności człowieka. Poważnym zagrożeniem dla ostoi jest obecność kanałów melioracyjnych, którymi odprowadzana jest woda, prowadząc tym samym do obniżenia poziomu wód gruntowych. Ostoja Orawsko-Nowotarska zlokalizowana jest w pobliżu często odwiedzanych przez turystów rejonów Małopolski. Pomimo dobrej dostępności komunikacyjnej oraz bogatej oferty noclegowej, podmokły charakter chronionego terenu utrudnia bezpośrednie podziwianie jego walorów. Jednak dla ułatwienia turystom poznania zalet ostoi, udostępniono możliwość zwiedzania m.in. cennych torfowisk wysokich w leżącym na obszarze Natury 2000 rezerwacie „Bór na Czerwonem”.
Obszar Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie jest bardzo ważnym miejscem ochrony wielu gatunków ptaków. Korzystne warunki siedliskowe – mała gęstość zaludnienia czy rozległość terenu, sprzyjają występowaniu między innymi dzięcioła czarnego, głuszca, bociana czarnego oraz cietrzewia, dla którego torfowiska są idealnym miejscem godów. Gatunki zwierząt z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, występujące na obszarze Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie: Ptaki • Cietrzew Tetrao tetrix • Derkacz Crex crex • Bocian czarny Ciconia nigra • Głuszec Tetrao urogallus • Jarząbek Bonasa bonasia • Żuraw Grus grus • Zimorodek Alcedo atthis • Puchacz Bubo bubo • Włochatka Aegolius funereus • Dzięcioł czarny Dryocopus martius • Świergotek polny Anthus campestris • Muchołówka mała Ficedula parva • Gąsiorek Lanius collurio • Pluszcz Cinclus cinclus • Pliszka górska Motacilla cinerea • Drozd obrożny Turdus torquatus
Obszar Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to miejsce o bogatych tradycjach, specyficznej gwarze oraz obrzędach kultywowanych do dziś. Oprócz produktów tradycyjnych typowych dla regionu Orawy (chleb orawski na liściu kapusty, orawskie zawijańce weselne, sałata po orawsku, krzonówka po orawsku) królują tutaj przysmaki górali podhalańskich.
Produkty oznaczone znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia
Do takich produktów należą:
Bryndza podhalańska
Bryndza to ser o bogatej historii i długiej tradycji. Jest to rodzaj miękkiego sera podpuszczkowego. W przeszłości był wykorzystywany jako środek płatniczy albo jako część daniny. Bryndzę po dziś dzień wykonuje się metodami tradycyjnymi, co daje gwarancję produktu wyjątkowego, o najwyższej jakości, na którą wpływ ma szczególne położenie miejsc wypasu, z ich zróżnicowaną, endemiczną roślinnością. Pieniński i Tatrzański Park Narodowy stanowią centrum wytwarzania tego rodzaju sera. Do produkcji bryndzy stosuje się mleko polskich owiec górskich, z ewentualną domieszką mleka krowiego rasy polskiej czerwonej (maksymalnie 40% całkowitej ilości mleka). Bryndzę wytwarza się od maja do września, w dziesięciu etapach. Produkcja odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem w powiecie nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach powiatu żywieckiego.
Redykołka
To wytwarzany na Podhalu mały ser o wadze nie przekraczającej 300 g w kształcie zwierzątka, ptaka, serduszka, wrzeciona. Wyrabiany jest w okresie maj-wrzesień z niepasteryzowanego mleka owiec rasy owca górska, z dopuszczalnym dodatkiem mleka krowiego od rasy polska krowa czerwona, nie większym niż 40% całkowitej masy mleka. Nazwa redykołki wzięła się od zwyczaju rozdawania jej podczas powrotu owiec do domu, czyli „redykowania”.
Oscypek
Jest to wędzony ser owczy o kształcie dwustronnego stożka, zdobiony w środkowej części wklęsłymi i wypukłymi wzorami. Oprócz owczego mleka ser zawiera „klog” (wysuszona, sproszkowana podpuszczka) oraz ewentualnie mleko krów rasy polskiej czerwonej w ilości nie przekraczającej 40%.
Fasola „Piękny Jaś”
Warunki klimatyczne oraz glebowe w Dolinie Dunajca sprzyjają uprawie fasoli „Piękny Jaś”. Decyduje o tym przede wszystkim duża zawartość magnezu w tutejszej glebie, korzystne usytuowanie plantacji (położone są nisko) i osłonięcie od wiatru, na który ta odmiana fasoli jest bardzo wrażliwa. Fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została oznaczona znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawiana jest w 11 gminach położonych w Dolinie rzeki Dunajec m.in.: Gródek nad Dunajcem, Tarnów, Pleśna, Żabno, Zakliczyn, Czchów.
Aby podtrzymać okoliczne tradycje w regionie odbywają się cykliczne imprezy kulturalne, takie jak m.in.:
Konkurs Potraw Regionalnych w Łopusznej
Już od ponad 40 lat w Łopusznej, w gminie Nowy Targ odbywa się Konkurs Potraw Regionalnych „Góralskie Jodło”. Gospodynie z Kół Gospodyń Wiejskich z okolicznych miejscowości prezentują przygotowane potrawy regionalne Podhala wraz z krótkim programem artystycznym (gawędy, śpiewy, scenki humorystyczne). Imprezie towarzyszy występ zespołów regionalnych.
Jarmark Podhalański
Tradycja tej imprezy wiąże się z jarmarkami, które od średniowiecza odbywają się w mieście z woli króla Kazimierza Wielkiego. Nowy Targ leżał na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, dlatego było to miasto utrzymujące się głównie z handlu, rolnictwa i rzemiosła. Wszystkie te elementy prezentowane są podczas Jarmarku Podhalańskiego. Ciekawym elementem jest plenerowe Muzeum, w którym prezentowane są zabytkowe przedmioty codziennego użytku z regionu nowotarskiego. Na stoiskach swoje prace prezentują twórcy ludowi, artyści, rzemieślnicy, są również stoiska z produktami i potrawami regionalnymi. Można również obejrzeć jak m.in. powstaje tradycyjna górska chałupa z drewnianych płazów, jak wyplata się wiklinowe kosze, jak wyrabia się gliniane garnki. Wydarzenie uświetniają zespoły regionalne. Rezerwat "Bór na Czerwonem"
Jedną z największych atrakcji regionu jest Torfowiskowy Rezerwat Przyrody "Bór na Czerwonem". Dla udostępnienia tego podmokłego terenu wyznaczono ścieżkę przyrodnio-edukacyjną. Mierząca 610 metrów trasa możliwa jest do zwiedzenia pieszo lub rowerem. Część trasy biegnie po drewnianych pomostach, co umożliwia zwiedzanie chronionego obszaru osobom niepełnosprawnym. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono specjalne tablice informacyjne z najważniejszymi faktami przyrodniczymi dotyczącymi rezerwatu. Zwiedzający na końcu ścieżki docierają na specjalną platformę widokową, z której podziwiać można rozległe torfowisko oraz okoliczne górskie krajobrazy.
Chochołów
Miejscowość Chochołów to jedna z największych atrakcji regionu. To znakomity przykład typowego budownictwa podhalańskiego. Ten obecnie zamieszkiwany przez lokalnych mieszkańców skansen powstawał na przełomie XVIII i XIX wieku. Wzniesione głównie z drewnianych płazów domostwa są na tyle unikatowe, że ponad 120 budynków objętych jest opieką konserwatorską.
Kościół pw. Najświętszej Trójcy w Czarnym Dunajcu
Pierwotnie początki świątyni sięgają XVI wieku, gdzie niewielki wówczas kościół zbudowany został z drewna. Kilkaset lat później kościół spłonął, lecz został odbudowany. W swojej historii był wielokrotnie modernizowany i remontowany.
Ścieżka przyrodnicza Torfowisko Baligówka
Powstała z inicjatywy Muzeum Tatrzańskiego ścieżka przyrodnicza biegnie z miejscowości Czarny Dunajec do wsi Piekielnik. Na początku trasy znajduje się „Bacówka Baligówka”, gdzie możliwa jest degustacja lokalnych wyrobów. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono 13 tablic, zawierających najważniejsze informacje dotyczące okolicznej przyrody. Czas przejścia ścieżki przyrodniczej wynosi około 2,5 godziny.
http://obszary.natura2000.org.pl
http://natura2000.gdos.gov.pl
TORFOWISKA ORAWSKO-NOWOTARSKIE PLB120007
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to największy w południowej Polsce obszar, gdzie występuje kompleks kopułowych torfowisk wysokich. Torfowiska otoczone są licznymi łąkami, na których przeważa ekstensywny typ rolnictwa. Poza terenami użytkowanymi rolniczo nierzadko występują także pozostawione odłogiem i zarastające roślinnością krzewiastą łąki. Charakterystyczną cechą tego obszaru jest obecność gęstej sieci potoków oraz fragmentu rzeki Czarny Dunajec, która w naturalny sposób tworzy typowe meandry. Oprócz torfowisk oraz łąk powszechne są również tereny porośnięte lasami. Zlokalizowane są one głównie w południowej części chronionego obszaru. Dominują sosnowe i świerkowe bory bagienne, natomiast inne typy lasów spotykane w tym obszarze są efektem działalności człowieka. Poważnym zagrożeniem dla ostoi jest obecność kanałów melioracyjnych, którymi odprowadzana jest woda, prowadząc tym samym do obniżenia poziomu wód gruntowych. Ostoja Orawsko-Nowotarska zlokalizowana jest w pobliżu często odwiedzanych przez turystów rejonów Małopolski. Pomimo dobrej dostępności komunikacyjnej oraz bogatej oferty noclegowej, podmokły charakter chronionego terenu utrudnia bezpośrednie podziwianie jego walorów. Jednak dla ułatwienia turystom poznania zalet ostoi, udostępniono możliwość zwiedzania m.in. cennych torfowisk wysokich w leżącym na obszarze Natury 2000 rezerwacie „Bór na Czerwonem”.
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to bardzo cenny obszar pod kątem bioróżnorodności. Na tym terenie wyznaczono 12 typów siedlisk z Dyrektywy Siedliskowej. Obszar obejmuje jeden z największych torfowisk w Polsce południowej, gdzie w najlepiej zachowanych miejscach wyraźnie widać typową konfigurację kępek i dolinek. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, występujące na obszarze Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie: (*) siedliska priorytetowe • Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków • Zarośla wrześni na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków (Salici- Myricarietum część - z przewagą wrześni) • Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie)* • Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) • Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) • Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion) • Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)* • Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji • Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) • Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk • Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) • Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae , olsy źródliskowe) Gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące na obszarze Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie: (*) gatunki priorytetowe Bezkręgowce • Łątka turzycowa Coenagrion ornatum • Skójka gruboskorupowa Unio crassus • Poczwarówka zwężona Vertigo angustior • Poczwarówka Geyera Vertigo geyeri Płazy • Kumak górski Bombina variegata • Traszka karpacka Triturus montandoni Ssaki • Wilk Canis lupus * • Wydra Lutra lutra
Obszar Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie to miejsce o bogatych tradycjach, specyficznej gwarze oraz obrzędach kultywowanych do dziś. Oprócz produktów tradycyjnych typowych dla regionu Orawy (chleb orawski na liściu kapusty, orawskie zawijańce weselne, sałata po orawsku, krzonówka po orawsku) królują tutaj przysmaki górali podhalańskich.
Produkty oznaczone znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia
Do takich produktów należą:
Bryndza podhalańska
Bryndza to ser o bogatej historii i długiej tradycji. Jest to rodzaj miękkiego sera podpuszczkowego. W przeszłości był wykorzystywany jako środek płatniczy albo jako część daniny. Bryndzę po dziś dzień wykonuje się metodami tradycyjnymi, co daje gwarancję produktu wyjątkowego, o najwyższej jakości, na którą wpływ ma szczególne położenie miejsc wypasu, z ich zróżnicowaną, endemiczną roślinnością. Pieniński i Tatrzański Park Narodowy stanowią centrum wytwarzania tego rodzaju sera. Do produkcji bryndzy stosuje się mleko polskich owiec górskich, z ewentualną domieszką mleka krowiego rasy polskiej czerwonej (maksymalnie 40% całkowitej ilości mleka). Bryndzę wytwarza się od maja do września, w dziesięciu etapach. Produkcja odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem w powiecie nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach powiatu żywieckiego.
Redykołka
To wytwarzany na Podhalu mały ser o wadze nie przekraczającej 300 g w kształcie zwierzątka, ptaka, serduszka, wrzeciona. Wyrabiany jest w okresie maj-wrzesień z niepasteryzowanego mleka owiec rasy owca górska, z dopuszczalnym dodatkiem mleka krowiego od rasy polska krowa czerwona, nie większym niż 40% całkowitej masy mleka. Nazwa redykołki wzięła się od zwyczaju rozdawania jej podczas powrotu owiec do domu, czyli „redykowania”.
Oscypek
Jest to wędzony ser owczy o kształcie dwustronnego stożka, zdobiony w środkowej części wklęsłymi i wypukłymi wzorami. Oprócz owczego mleka ser zawiera „klog” (wysuszona, sproszkowana podpuszczka) oraz ewentualnie mleko krów rasy polskiej czerwonej w ilości nie przekraczającej 40%.
Fasola „Piękny Jaś”
Warunki klimatyczne oraz glebowe w Dolinie Dunajca sprzyjają uprawie fasoli „Piękny Jaś”. Decyduje o tym przede wszystkim duża zawartość magnezu w tutejszej glebie, korzystne usytuowanie plantacji (położone są nisko) i osłonięcie od wiatru, na który ta odmiana fasoli jest bardzo wrażliwa. Fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została oznaczona znakiem Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawiana jest w 11 gminach położonych w Dolinie rzeki Dunajec m.in.: Gródek nad Dunajcem, Tarnów, Pleśna, Żabno, Zakliczyn, Czchów.
Aby podtrzymać okoliczne tradycje w regionie odbywają się cykliczne imprezy kulturalne, takie jak m.in.:
Konkurs Potraw Regionalnych w Łopusznej
Już od ponad 40 lat w Łopusznej, w gminie Nowy Targ odbywa się Konkurs Potraw Regionalnych „Góralskie Jodło”. Gospodynie z Kół Gospodyń Wiejskich z okolicznych miejscowości prezentują przygotowane potrawy regionalne Podhala wraz z krótkim programem artystycznym (gawędy, śpiewy, scenki humorystyczne). Imprezie towarzyszy występ zespołów regionalnych.
Jarmark Podhalański
Tradycja tej imprezy wiąże się z jarmarkami, które od średniowiecza odbywają się w mieście z woli króla Kazimierza Wielkiego. Nowy Targ leżał na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, dlatego było to miasto utrzymujące się głównie z handlu, rolnictwa i rzemiosła. Wszystkie te elementy prezentowane są podczas Jarmarku Podhalańskiego. Ciekawym elementem jest plenerowe Muzeum, w którym prezentowane są zabytkowe przedmioty codziennego użytku z regionu nowotarskiego. Na stoiskach swoje prace prezentują twórcy ludowi, artyści, rzemieślnicy, są również stoiska z produktami i potrawami regionalnymi. Można również obejrzeć jak m.in. powstaje tradycyjna górska chałupa z drewnianych płazów, jak wyplata się wiklinowe kosze, jak wyrabia się gliniane garnki. Wydarzenie uświetniają zespoły regionalne. Rezerwat "Bór na Czerwonem"
Jedną z największych atrakcji regionu jest Torfowiskowy Rezerwat Przyrody "Bór na Czerwonem". Dla udostępnienia tego podmokłego terenu wyznaczono ścieżkę przyrodnio-edukacyjną. Mierząca 610 metrów trasa możliwa jest do zwiedzenia pieszo lub rowerem. Część trasy biegnie po drewnianych pomostach, co umożliwia zwiedzanie chronionego obszaru osobom niepełnosprawnym. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono specjalne tablice informacyjne z najważniejszymi faktami przyrodniczymi dotyczącymi rezerwatu. Zwiedzający na końcu ścieżki docierają na specjalną platformę widokową, z której podziwiać można rozległe torfowisko oraz okoliczne górskie krajobrazy.
Chochołów
Miejscowość Chochołów to jedna z największych atrakcji regionu. To znakomity przykład typowego budownictwa podhalańskiego. Ten obecnie zamieszkiwany przez lokalnych mieszkańców skansen powstawał na przełomie XVIII i XIX wieku. Wzniesione głównie z drewnianych płazów domostwa są na tyle unikatowe, że ponad 120 budynków objętych jest opieką konserwatorską.
Kościół pw. Najświętszej Trójcy w Czarnym Dunajcu
Pierwotnie początki świątyni sięgają XVI wieku, gdzie niewielki wówczas kościół zbudowany został z drewna. Kilkaset lat później kościół spłonął, lecz został odbudowany. W swojej historii był wielokrotnie modernizowany i remontowany.
Ścieżka przyrodnicza Torfowisko Baligówka
Powstała z inicjatywy Muzeum Tatrzańskiego ścieżka przyrodnicza biegnie z miejscowości Czarny Dunajec do wsi Piekielnik. Na początku trasy znajduje się „Bacówka Baligówka”, gdzie możliwa jest degustacja lokalnych wyrobów. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono 13 tablic, zawierających najważniejsze informacje dotyczące okolicznej przyrody. Czas przejścia ścieżki przyrodniczej wynosi około 2,5 godziny.
http://obszary.natura2000.org.p/
http://natura2000.gdos.gov.pl/